Cilt 8 Sayı 2 (2020): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

ÇALIŞMA ORTAMI ÖZELLİKLERİNİN İŞE YABANCILAŞMAYA ETKİLERİ: BİLGİ TEKNOLOJİSİ ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

PDF
  • Senem NART,
  • Cemal ÇELİK,
  • Sima NART
Senem NART
Dr. Öğr. Üyesi, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi
Cemal ÇELİK
Öğr. Gör., Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi
Sima NART
Prof. Dr., Sakarya Üniversitesi
DOI: https://doi.org/10.15295/bmij.v8i2.1462

Yayınlanmış 2020-06-25

Anahtar Kelimeler

  • Job Alienation, Autonomy, Role Conflict, Job Demands-Resources Model
  • İşe Yabancılaşma, Özerklik, Rol Çatışması, İş Talep-Kaynak Modeli

Nasıl Atıf Yapılır

NART, S., ÇELİK, C., & NART, S. (2020). ÇALIŞMA ORTAMI ÖZELLİKLERİNİN İŞE YABANCILAŞMAYA ETKİLERİ: BİLGİ TEKNOLOJİSİ ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Business & Management Studies: An International Journal, 8(2), 1687–1720. https://doi.org/10.15295/bmij.v8i2.1462

Özet

İçinde bulunduğumuz Bilgi Çağında, Bilgi Teknolojileri (BT) çalışanları, yeni ekonominin büyümesinde en kritik faktördür. Bu nedenle iş ortamında BT çalışanlarının iş ortamlarının doğasının anlaşılması önemli bir araştırma alanı olarak görülmektedir. Böylelikle çalışmanın amacı, iş ortamını oluşturan; iş özerkliği, rol çatışması ve örgütsel adalet değişkenlerinin BT çalışanlarının işe yabancılaşma algıları üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkilerini incelemektir.  Bu amaç doğrultusunda İstanbul’da yer alan yedi teknoloji şirketinin çalışanlarından online olarak tasarlanan bir anket aracılığı ile gerekli veriler toplanmıştır. 172 sektör çalışanın katılımı ile elde edilen veriler, yapısal denklem modeli ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda değişkenler arasında doğrudan ve dolaylı ilişkiler tespit edilmiştir.

PDF

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

  1. Agarwal, S. (1993). Influence of Formalization on Role Stress, Organizational Commitment, and Work Alienation of Salespersons: A Cross-National Comparative Study. Journal of International Business Studies, 24(4), 715-739.
  2. Agarwal, U. A. (2014). Linking Justice, Trust and Innovative Work Behaviour to Work Engagement. Personnel Review, 43(1).
  3. Aiken, M., & Hage, J. (1968). Organizational Interdependence and Intra-Organizational Structure. American Sociological Review, 33(6), 912-930.
  4. Arslan, S., & Üngüren, E. (2017). Rol Çatışması ve Rol Belirsizliğinin Örgütsel Yabancılaşmaya Etkisi: Alanya Belediyesi’nde Bir Araştırma. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 26(4), 43-84.
  5. Atay S. E. & Gerçek M. (2017). Algılanan Rol Belirsizliğinin İşe Yabancılaşma Üzerindeki Etkisinin ve Demografik Değişkenlere Göre Farklılıklarının İncelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 321-332.
  6. Atilla Bal, E. (2008). Self-Efficacy, Contextual Factors and Well-Being: The Impact of Work Engagement. Unpublished Doctoral Thesis, Social Sciences Institute, Department of Organizational Behavior, Marmara University, Istanbul, Turkey.
  7. Bakker, A. B. (2011). An Evidence-Based Model of Work Engagement. Current directions in psychological science, 20(4), 265-269.
  8. Bakker, A. B. & Demerouti, E. (2007). The Job Demands-Resources Model: State of The Art. Journal of Managerial Psychology, 22(3), 309-328.
  9. Başoda, A. (2017). İşe Tutkunluk: Kavramsal Açıdan Bir İnceleme. Tarihin Peşinde, 9(17), 71-95.
  10. Behrman, D.N. & Perreault, W.D. (1984). A Role Stress Model of The Performance and Satisfaction of Industrials Salespersons. Journal of Marketing, 48 (Fall), 9.
  11. Berardi, F. B. (2010). The Soul at Work: From Alienation to Autonomy. Los Angeles CA: Semiotext(e), p. 229.
  12. Blauner, R. (1964). Alienation and Fredoom: The Factory Worker and His Industry. Chicago: The University of Chicago Press.
  13. Blodgett, J. G., Hill, D. J., & Tax, S. S. (1997). The Effects of Distributive, Procedural, and Interactional Justice on Post Complaint Behavior. Journal of Retailing, 73, 185–210.
  14. Bryant, R. M., & Constantine, M. G. (2006). Multiple Role Balance, Job Satisfaction, and Life Satisfaction in Women School Counselors”, Professional School Counseling, 9(4), 265-271.
  15. Camgöz, S. M., Ekmekci, Ö. T., & Karapınar, P. B. (2017). Örgütsel Sinizmin İş Yükü, Algılanan Adalet ve Kontrol Açısından İncelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(3), 40-59.
  16. Ceylan, A., & Sulu, S. (2010). Work Alienation as A Mediator of The Relationship of Procedural Injustice to Job Stress. South East European Journal of Economics and Business, 5(2), 65-74.
  17. Chiaburu, D. S., Thundiyil, T., & Wang, J. (2014). Alienation and Its Correlates: A META-Analysis. European Management Journal, 32(1), 24-36.
  18. Chilton, M. A., Hardgrave, B. C., & Armstrong, D. J. (2010). Performance and Strain Levels of It Workers Engaged in Rapidly Changing Environments: A Person-Job Fit Perspective. ACM SIGMIS Database: the DATABASE for Advances in Information Systems, 41(1), 8-35.
  19. Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. Lawrence Erlbaum, Mahwah. NJ
  20. Coelho F., Augusto M., & Lages L. F., (2011). Contextual Factors and the Creativity of Frontline Employees: The Mediating Effects of Role Stress and Intrinsic Motivation, Journal of Retailing, 87(1).
  21. Colquitt, J. A. (2001). On The Dimensionality Of Organizational Justice: A Construct Validation Of A Measure. Journal of Applied Psychology, 86, 386–400.
  22. Conway, E., Monks, K., Fu, N., Alfes, K., & Bailey, K. (2018). Reimagining alienation within a relational framework: evidence from the public sector in Ireland and the UK. The International Journal of Human Resource Management, 1-22.
  23. Çavuş, M. F. (2006). İşletmelerde Personel Güçlendirme Uygulamalarının Örgütsel Yaratıcılık ve Yenilikçiliğe Etkileri Üzerine İmalat Sanayiinde Bir Uygulama. Basılmamış Doktora Tezi, SÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  24. Çelik, M., & Turunç, Ö. (2011). Duygusal Emek ve Psikolojik Sıkıntı: İş-Aile Çatışmasının Aracılık Etkisi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 40 (2), 226-250.
  25. De Jong, J. P. J., & Kemp, R. (2003). Determinants of Coworkers’ Innovative Behaviour: An Investigation Into Knowledge Intensive Services. International Journal of Innovation Management, 7, 189–212.
  26. Demerouti, E., Bakker, A. B., Nachreiner, F., & Schaufeli, W. B. (2001). The Job Demands-Resources Model of Burnout. Journal of Applied psychology, 86(3), 499.
  27. De Ruyter, K., Wetzels, M., & Kleijnen, M., (2001). Customer Adoption of E-Services: An Experimental Study. International Journal of Service Industry Management 12 (2), 184–207.
  28. Eren, E. (2007). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul, Beta Basım Yayın, İstanbul.
  29. Fisher, R.T. (2001). Role stress, the type a behaviour pattern, and external auditor job satisfaction and performance. Behavioral Research in Accounting, 13, 143.
  30. Folger, R., & Cropanzano, R. (1998). Organizational Justice and Human Resource Management. Thousand Oaks, CA: Sage.
  31. Folger, R., & Konovsky. M. A. (1989). Effects of Procedural and Distributive Justice on Reactions to Pay Raise Decisions. Academy of Management Journal, 32, 115-130.
  32. Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Structural equation models with unobservable variables and measurement error: Algebra and statistics. Journal of Marketing Research, 17, 382-388.
  33. Fromm, E. (1955). The Sane society. New York: Rinehart
  34. Gökçe, O. & Şahin, A. (2003). Yönetimde rol kavramı ve yönetsel roller. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(6),133-156.
  35. Gökçe, G., Şahin, A., & Bulduklu, Y. (2010). Herzberg’in Çift Faktör Kuramı ve Alt Gelir Gruplarında Bir Uygulama: Meram Tıp Fakültesi Örneği. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10(20), 233-246.
  36. Greenberg, J., & R. A. Baron. (2000). Behavior in Organizations (Seventh Edition). New Jersey: Prentice Hall.
  37. Gullahorn, J. T. (1956). Measuring Role Conflict. American Journal of Sociology, 61(4), 299-303.
  38. Gümüşlüoğlu, L., & Ilsev, A. (2009). Transformational Leadership, Creativity and Organizational İnnovation. Journal of Business Research, 62, 461–473.
  39. Hair, J.F., Tomas, G., Hult, M., Ringle, C.M. & Sarstedt, M. (2014). A Primer on Partial Least Square Structural Equations Modeling (PLS-SEM), Los Angeles: Sage.
  40. Hegel, G. W. F. (1910). The Phenomenology of Mind (trans. Baillie, J.). Swan Sonnonschein.
  41. Henseler, J., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2015). A New Criterion For Assessing Discriminant Validity in Variance-Based Structural Equation Modeling. Journal of the Academy of Marketing Science, 43(1), 115-135.
  42. Howard, L. W., & Cordes, C. L. (2010). Flight From Unfairness: Effects of Perceived Injustice on Emotional Exhaustion and Employee Withdrawal. Journal of Business and Psychology, 25(3), pp.409-428.
  43. Hull, F. M., Friedman, N. S., & Rogers, T. F. (1982). The Effect of Technology on Alienation from Work: Testing Blauner's Inverted U-Curve Hypothesis for 110 Industrial Organizations and 245 Retrained Printers. Work and Occupations, 9(1), 31-57.
  44. İmamoğlu, Z., & Soybilgen, B. (2014). Politika Notu: Türkiye'de Bilgi Teknolojisi Ve Ekonomi. https://betam.bahcesehir.edu.tr/wp-content/uploads/2015/06/PolitikaNotu004.pdf
  45. Jawahar, I. M., Stone, T. H., & Kisamore, J. L. (2007). Role Conflict and Burnout: The Direct and Moderating Effects of Political Skill and Perceived Organizational Support on Burnout Dimensions. International Journal of Stress Management, 14(2), 128-142.
  46. Kanungo, R. N. (1992). Alienation and Empowerment: Some Ethical Imperatives in Business. Journal of Business Ethics, 11(5-6), 413-422.
  47. Kanungo, R.N. (1982b). Work Alienation: An Integrative Approach. New York: Praeger.
  48. Kaya, U., & Serçeoğlu, N. (2013). Duygu İşçilerinde İşe Yabancılaşma: Hizmet Sektöründe Bir Araştırma, Çalışma ve Toplum, 36(1).
  49. Kim, W. C., & Maubourge, R. (1997). Value Innovation. Havard Business Review, 1.
  50. Khan, M. A. S., Du Jianguo, A. M., Saleem, S., Boamah, K. B., Javed, U., & Usman, M. (2019). Rejuvenating The Concept Of Work Alienation Through Job Demands-Resources Model And Examining Its Relationship With Emotional Exhaustion And Explorative And Exploitative Learning. Psychology Research and Behavior Management, 12, 931.
  51. Korman, A. K., Wittig-Berman, U., & Lang, D. (1981). Career Success and Personal Failure: Alienation in Professionals and Managers. Academy of Management Journal, 24(2), 342-360.
  52. Kuru, F. K. (2009). Küresel Mali Kriz Kapsamında İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları ve Örgütsel Yabancılaşma Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  53. Lim, S. (2008). Job Satisfaction Of İnformation Technology Workers in Academic Libraries. Library & Information Science Research, 30(2), 115-121.
  54. Marx, K. (1844/1975). Excerpts from James Mill’s Elements of Political Economy. In R. Livingstone & G. Benton (Trans.). Karl Marx: Early writings (pp. 259-278). London: Penguin.
  55. Merkhe, J. S. S. (2015). The Impact of Perception of Organizational Injustice on Work Alıenation. Doctoral Dissertation, The Middle East University
  56. Michaels, R. E., Dubinsky, A. J., Kotabe, M., & Un Lim, C. (1996). The Effects of Organizational Formalization on Organizational Commitment and Work Alienation in US, Japanese and Korean industrial salesforces. European Journal of Marketing, 30(7), 8-24.
  57. Moon, H., Kamdar, D., Mayer, D. M., & Takeuchi, R. (2008). Me or We? The Role of Personality and Justice as Other-Centered Antecedents to Innovative Citizenship Behaviors Within Organizations. Journal of Applied Psychology, 93(1), 84.
  58. Mottaz, C. (1981). Some Determinants of Work Alienation The Sociological Quarterly 22, 515-529.
  59. Organ, D. W., & Greene, C. N. (1981). The Effects of Formalization on Professional Involvement: A Compensatory Process Approach. Administrative Science Quarterly, 237-252.
  60. Öcal, H., & Barın, N. (2016). Örgütlerde Otantik Liderlik Davranışının İşe Yabancılaşma İle İlişkisi: Bursa İli Dericilik Sektöründe Bir Araştırma. Is, Guc: The Journal of Industrial Relations & Human Resources, 18(2).
  61. Özbek, M. F., & Umarov, A. (2010). Prosedürel Adalet, Dağıtımsal Adalet ve Değersel Bağlılık İlişkisi: Bir Yapısal Eşitlik Modeli Uygulaması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 307-318.
  62. Özkan, M. R. (2016). Bilgi teknolojileri sektöründe Nitelikli İşgücü Problemi ve İşkur’un Rolü, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, (Uzmanlık Tezi) Ankara.
  63. Özkoç, A. G. (2016). Job Autonomy and Work Alienation: Organizational and Occupational Identification as a Mediator. European Journal of Business and Management 8 (11), 61-73.
  64. Ramaswami, S. N., Agarwal, S., & Bhargava, M. (1993). Work Alienation of Marketing Employees: Influence of Task, supervisory and Organizational Structure Factors. Journal of the Academy of Marketing Science, 21(3), 179-193.
  65. Ringle, C, M., Wende, S., & Becker, J.-M. (2015). SmartPLS 3. www.smartpls.com
  66. Rizzo, J. R., House, R. J., & Lirtzman, S. I. (1970). Role Conflict and Ambiguity in Complex Organizations. Administrative science quarterly, 150-163.
  67. Rothmann, S., & Jordaan, G. M. E. (2006). Job Demands, Job Resources and Work Engagement of Academic Staff in South African Higher Education Institutions. SA Journal of Industrial Psychology, 32(4), 85102.
  68. Sayü, P. (2014). The Relationship Between Organizational Justice And Work Alienation. Unpublished Master Dissertation, Marmara University, İstanbul
  69. Seeman, M. (1959). On Personal Consequences of Alienation in Work. American Sociological Review, 31, 98.
  70. Shantz, A., Alfes, K., Bailey, C., & Soane, E. (2015). Drivers and Outcomes of Work Alienation: Reviving a Concept. Journal of Management Inquiry, 24(4), 382-393.
  71. Shantz, A., Alfes, K., & Truss, C. (2014). Alienation From Work: Marxist Ideologies and Twenty-First-Century Practice. The International Journal of Human Resource Management, 25(18), 2529-2550.
  72. Shepard, J.M. (1971). Automation and Alienation, A Study of Office and Factory Workers, The MIT Press, 25.
  73. Sookoo, N. (2014). Perceptions of Injustice and Alienation Dynamics Within the Workplace. Journal of the Department of Behavioural Sciences, 3(1).
  74. St-Pierre I, H. D. (2010). The Relationship Between Organizational Justice and Workplace Aggression”. Journal of Advanced Nursing, 66(5), 1169-1182.
  75. Taştan, S. B. (2014). The Theoretıcal Implıcatıons of Job Demands--Resources Model: A Research Study On The Relatıons of Job Demands, Supervısor Support And Job Autonomy Wıth Work Engagement. Ataturk University Journal of Economics & Administrative Sciences, 28(4).
  76. Tekeli, M., & Buyruk, L. (2016). Konaklama İşletmelerinde Algılanan Örgütsel Adaletin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Kapadokya Örneği, (Master's thesis, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi).
  77. Thibaut, J., & Walker, L. (1978). A Theory of Procedure. California Law Review, 66, 541-566.
  78. Thibaut, J. W., & Walker, L. (1975). Procedural Just Ice: A Psychological Analysis. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum
  79. Tokgöz, F. (2019). Rol Çatışması ve Rol Belirsizliğinin Örgütsel Yabancılaşmaya Etkisi: Kastamonu İli Kamu Kurumlarında Bir Uygulama, (Doctoral Dissertation, Kastamonu Üniversitesi).
  80. Tolay, E., Sürgevil, O., & Topoyan, M. (2012). Akademik Çalışma Ortamında Yapısal ve Psikolojik Güçlendirmenin Duygusal Bağlılık ve İş Doyumu Üzerindeki Etkileri. Ege Akademik Bakış, 12(4), 449-465.
  81. Turgut, T. (2011). Çalışmaya Tutkunluk: İş yükü, Esnek Çalışma Saatleri, Yönetici Desteği ve İş-Aile Çatışması ile İlişkileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi/Journal of Economics and Administrative Sciences, 25(3-4),155-179.
  82. Turgut, T., & Kalafatoğlu, A. G. Y. (2016). İşe Yabancılaşma ve Örgütsel Adalet. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 18(1), 23-46.
  83. TÜBİSAD (2019). Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörü 2018 Pazar Verileri http://www.tubisad.org.tr/tr/images/pdf/tubisad290419.pdf (Erişim Tarihi: 29.01.2020).
  84. Tükel, İ. (2012). Modern Örgütlerde Yabancılaşma ve Kafka’nın Dönüşüm Romanının Bu Bağlamda Analizi, Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 34-50.
  85. Tyler, T. R., & Lind, E. A. (2002). Procedural Justice. In Handbook of Justice Research in Law, 65-92. Springer, Boston, MA.
  86. Yüce-Selvi, Ü., & Sümer, N. (2018). İş Güvencesizliğinin Etkileri: Temel Yaklaşımlar ve Olumsuz Etkileri Düzenleyici Faktörler Üzerine Bir Derleme. İş ve İnsan Dergisi, 5(1), 1-17.
  87. Yürür, Ş., & Demir, A. G. K. (2011). Örgütsel Adalet Ve Psikolojik Güçlendirme: Karşılıklı Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 311-335.
  88. Zengin, Y., & Kaygın, E. (2016). Mobbing’in Örgütsel Yabancılaşmaya Etkisi: Bankacılık Sektörü Üzerinde Bir Araştırma. Proceedings E-Book II, 55.