Cilt 12 Sayı 1 (2024): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

Tarım üretiminde önde gelen ülkelerde tarımsal gübre ve ilaç kullanımının tarımsal GSYİH’ye etkisi; panel veri analizi araştırması

PDF
  • Hacı Hayrettin Tıraş
Hacı Hayrettin Tıraş
Dr. Öğr. Üyesi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş, Türkiye
DOI: https://doi.org/10.15295/bmij.v12i1.2352

Yayınlanmış 2024-03-25

Anahtar Kelimeler

  • Tarım, Gübre, Pestisit, Tarımsal GSYİH, Eşbütünleşme
  • Agriculture, Fertilizer, Pesticide, Agricultural GDP, Cointegration

Nasıl Atıf Yapılır

Tıraş, H. H. (2024). Tarım üretiminde önde gelen ülkelerde tarımsal gübre ve ilaç kullanımının tarımsal GSYİH’ye etkisi; panel veri analizi araştırması. Business & Management Studies: An International Journal, 12(1), 132–147. https://doi.org/10.15295/bmij.v12i1.2352

Telif Hakkı (c) 2024 Hacı Hayrettin Tıraş

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Özet

Binlerce yıldır doğal koşullarda yapılan tarımsal faaliyetler tüm insanların gıda ihtiyacını karşılarken, günümüzde nüfusun hızla artması ve tarımsal alanların sınırlı olması dünyanın birçok bölgesinde yetersiz beslenme ve açlık sorunlarının baş göstereceği endişesini doğurmuştur. Sorunun çözümü için yapılan çalışmalar sonucunda birim alanda daha çok ve kaliteli ürün elde edebilmek için tarımsal gübre ve ilaçların kullanıldığı yeni tarım sistemleri geliştirilmiştir. Tarımsal üretimde kullanılan gübre ve ilaçların büyük çoğunluğu çeşitli kimyasallardan oluşmakta ve verimliliğe önemli katkılar sağlamaktadır. Buna göre tarımsal üretimde verimi ve kaliteyi artırmak için gübre ve pestisit kullanılması doğru bir yol olarak görülmektedir. Günümüzde tarımsal üretimin vazgeçilmez girdileri arasında yer alan gübre ve tarımsal ilaçların gelecekte de kullanılmaya devam edeceği anlaşılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, 2020 yılı itibarıyla küresel ölçekte en fazla tarımsal üretim gerçekleştiren ilk altı ülkenin (Çin, Hindistan, Brezilya, ABD, Endonezya ve Rusya), 1995-2019 dönemi panel verileri kullanılarak tarımsal üretimde gübre ve ilaç kullanımının tarımsal GSYİH’ye etkisinin panel ekonometrik yöntemlerle tahmin edilmesidir. Hektar başına kullanılan gübre miktarı, toplam satılan pestisit miktarı ve tarımsal GSYİH çalışmanın değişkenlerini oluşturmaktadır. Analiz sonuçları değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin varlığına işaret ederken gübre kullanımının uzun dönem katsayısının istatistiksel olarak anlamlı olduğunu, diğer taraftan pestisit kullanımının uzun dönem katsayısının istatistiksel olarak anlamsız olduğunu ortaya koymuştur.

PDF

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

  1. Ağır, H. & Türkmen, S. (2020). Ekonomik büyümeye etkisi bakımından doğal kaynaklar: dinamik panel veri analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(3), 840-852.
  2. Ali, H., Etang, A., Fuje, H. & Touray, S. (2022). Agricultural productivity and poverty in Rural Sudan. Policy research working paper, 10247, World Bank Group.
  3. Ayyıldız, M. (2022). Türkiye’de kimyasal pestisit kullanımının ekonomi ve çevre yönüyle değerlendirmesi. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(2), 267-274.
  4. Baltagi, B. H. (2008). Econometric analysis of panel data. John Wiley&Sons.
  5. Bayramoğlu, Z. (2010). Tarımsal verimlilik ve önemi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 24 (3), 52-61.
  6. Bilge, B. & Artukoğlu, M. M. (2019). Türkiye'de son yıllarda gübrede uygulanan politikalara genel bir bakış. Tarım Ekonomisi Dergisi, 25(2), 275-281.
  7. Breusch, T. S. & Pagan, A. R. (1980). The Lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
  8. Cen, Y., Guo, L., Liu, M., Gu, X., Li, C. & Jiang, G. (2020). Using organic fertilizers to increase crop yield, economic growth, and soil quality in temperate farmland. Peer Journal 8: e9668 https://doi.org/10.7717/peerj.9668
  9. Cüre, B. (2022). Kimyasal ve organik gübrelerin çevre üzerine etkisi. Biyosistem Mühendisliği Dergisi, 3(2), 98-107.
  10. Çağlayan, Ç., Yavuz, M. & Şehiroğlu, B. (2023). Pestisitler ve sağlığa etkileri. Bilgi notu. Çevre, iklim ve sağlık için işbirliği. https://www.env-health.org/wp-content/uploads/2023/01/Pesticides_Brief_Final.pdf Erişim Tarihi: 15.10.2023.
  11. Eberhardt, M. & Bond, S. (2009). Cross-section dependence in nonstationary panel models: a novel estimator.
  12. Ghimire, N. & Woodward, R.T. (2013). Under-and over-use of pesticides: an international analysis. Ecological Economics, 89, 73-81.
  13. Hedlund, J., Longo, S. B. & York, R. (2019). Agriculture, pesticide use and economic development: a global examination (1990-2014). Rural Sociology, 85 (2), 519-544. https://doi.org/10.1111/ruso.12303
  14. Jönsson, T. & Radman, M. (2012). Economic impact of fertilizers and improved seeds among smallholder farming systems in Central and Western Kenya. Degree Project/SLU, Department of Economics, No: 752. https://stud.epsilon.slu.se/4941/7/jonsson_et_al_121009.pdf
  15. Kashem, M. A. & Singh, B. R. (2002). The effect of fertilizer additions on the solubility and plant-availability of Cd, Ni and Zn in soil. Nutrient Cycling in Agroecosystems, 62, 287-296.
  16. Katip, A. (2020). Kimyasal gübre tüketiminin değerlendirilmesi: Bursa ili örneği. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 25(3), 1271-1286.
  17. Kutluay Şahin, D. & Şahin, L. (2023). Economic value of using chemicals in agriculture: the case of European countries. Hacettepe University Journal of Economics and Administrative Sciences, 41 (Agriculture Special Issue), 98-110.
  18. Konyalı, S. (2016). Türkiye'de gübre üretimi ve uygulanan politikalar. 12. Tarım Ekonomisi Kongresi, Cilt: 3, 2041-2048.
  19. Martey, E., Kuwornu, J. K. M. & Adjebeng-Danquah, J. (2019). Estimating the effect of mineral fertilizer use on land productivity and income: evidence from Ghana. Land Use Policy, 85, 463-475. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2019.04.027
  20. McArthur, J. W. & McCord, G. C. (2017). Fertilizing growth: agricultural ınputs and their effects in economic development. Journal of Development Economics, 127, 133-152. https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2017.02.007
  21. McCoskey, S. & Kao, C. (1998). A residual-based test of the null of cointegration in panel data. Econometric Reviews, 17(1), 57-84.
  22. Nazlıoğlu, Ş. (2010). Makro iktisat politikalarının tarım sektörü üzerindeki etkileri: gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için bir karşılaştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  23. OECD. 2023. Environmental performance of agriculture - indicators. https://stats.oecd.org/viewhtml.aspx?datasetcode=AEI_OTHER&lang=en Erişim Tarihi: 13.12.2023.
  24. Örnek, İ. & Türkmen, S. (2019). Gelişmiş ve yükselen piyasa ekonomilerinde çevresel kuznets eğrisi hipotezi'nin analizi. Journal Of The Cukurova University Institute of Social Sciences, 28(3), 109-129.
  25. Özcan, B. & Arı, A. (2014). Araştırma-geliştirme harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: panel veri analizi. Maliye Dergisi, 166, 39-55.
  26. Pesaran, M. H. (2004). General diagnostic tests for cross-section dependence in panels. Cambridge: University of Cambridge Working Paper. Discussion Paper no: 1240.
  27. Pesaran, M. H. & Yamagata, T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels. Journal of Econometrics, 142, 50-93.
  28. Pesaran, M. H., Ullah, A. & Yamagata, T. (2008). A bias-adjusted LM test of error cross-section independence. Econometrics Journal, 11, 105-127.
  29. Reddy, T. & Dutta, M. (2018). Impact of agricultural ınputs on agricultural GDP in the Indian economy. Theoretical Economics Letters, 8(10), 1840-1853. doi: 10.4236/tel.2018.810121.
  30. Reese, S. & Westerlund, J. (2016). Panicca: panic on cross-section averages. Journal of Applied Econometrics, 31(6), 961-981.
  31. Söyler, O. (2020). Türkiye’de tarımsal üretimde kimyasal gübre kullanımı ile ilgili problemler ve çözüm yolları üzerine bir araştırma. 5. Uluslararası uygulamalı bilimler kongresi tam metin kitabı, Sayfa: 12-23, Anadolu Kongreleri, 26-27 Aralık 2020, Diyarbakır.
  32. Şahin, G. (2016). Türkiye'de gübre kullanım durumu ve gübreleme konusunda yaşanan problemler. Tarım Ekonomisi Dergisi, 22(1), 19-32.
  33. TAGEM. (2018). Gübre sektör politika belgesi 2018-2022. Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı, Ankara.
  34. TBB (Türkiye Bankalar Birliği). 2023. Tarım Sektörü Raporu. TSKB Danışmanlık Hizmetleri, Haziran, İstanbul.
  35. Tezer, N. (2021). Zirai mücadele ilaçlarının insan ve çevre sağlığına etkileri. Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Ankara.
  36. Tıraş, H. H. & Özbek, S. (2021). E-7 Ülkelerinde sosyo-demografik faktörlerin sağlık harcamalarına etkisinin ekonometrik analizi. Erciyes Akademi, 35(2), 410-431.
  37. Tiryaki, O., Canhilal, R. ve Horuz, S. (2010). Tarım ilaçları kullanımı ve riskleri. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 26(2), 154-169.
  38. Tudor, V. C., Stoicea, P., Chiurciu, I-A., Soare, E., Iorga, A. M., Dinu, T. A., David, L., Micu, M. M., Smedescu, D. I. & Dumitru, E. A. (2023). The use of fertilizers and pesticides in wheat production in the main European countries. Sustainability, 15(4), 3038. https://doi.org/10.3390/su15043038
  39. Türkmen, S., Ağır, H. & Günay E. (2019). Seçilmiş OECD ülkelerinde ar-ge ve ekonomik büyüme: panel eşbütünleşme yaklaşımından yeni kanıtlar. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 14(2), 89-101.
  40. Ünsal, E. M. (2013). Makro İktisat, Genişletilmiş onuncu baskı, İmaj Yayıncılık, Ankara.
  41. WB (World Bank), (2024). World Development Indicators (WDI). DataBank, https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators, Erişim Tarihi: 05.01.2024.
  42. Westerlund, J. ve Edgerton, D. L. (2007). A panel bootstrap cointegration test. Economics Letters, 97, 185-190.
  43. Zafeiriou, E., Karelakis, H., Martínez-Zarzoso, I., Galanopoulos, K. & Gkika, D. (2023). Economic development and pesticide use in EU agriculture: a nonlinear panel data autoregressive distributed lag approach. Agriculture, 13(9), 1693. https://doi.org/10.3390/agriculture13091693
  44. Zhang, Y., Fan, X., Mao, Y., Wei, Y., Xu, J. & Wu, L. (2023). The coupling relationship and driving factors of fertilizer consumption, economic development and crop yield in China. Sustainability, 15(10), 7851, https://doi.org/10.3390/su15107851