Cilt 10 Sayı 4 (2022): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

Proaktif kişilik ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi: Banka çalışanları üzerine bir araştırma

PDF
  • Sena ÇEBİ,
  • İlknur UNCUOĞLU YOLCU
Sena ÇEBİ
Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak, Türkiye
İlknur UNCUOĞLU YOLCU
Dr. Öğr. Üyesi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak, Türkiye
DOI: https://doi.org/10.15295/bmij.v10i4.2164

Yayınlanmış 2022-12-25

Anahtar Kelimeler

  • Proaktif Kişilik, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Banka
  • Proactive Personality, Organizational Citizenship Behaviours, Banking

Nasıl Atıf Yapılır

ÇEBİ, S., & UNCUOĞLU YOLCU, İlknur. (2022). Proaktif kişilik ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi: Banka çalışanları üzerine bir araştırma. Business & Management Studies: An International Journal, 10(4), 1425–1440. https://doi.org/10.15295/bmij.v10i4.2164

Telif Hakkı (c) 2022 Sena ÇEBİ- İlknur UNCUOĞLU YOLCU

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Özet

Örgütler var olma amaçları doğrultusunda içerisinde farklı yaş gruplarından, kültürlerden ve en önemlisi farklı kişilik özelliklerine sahip bireylerden oluşmaktadır. Bu çalışmada, çalışanların proaktif kişiliklerinin, örgütsel vatandaşlık davranışına olan etkisinin ölçülmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini Türkiye’de faaliyet gösteren bir kamu bankasında çeşitli pozisyonlarda görev yapmakta olan banka çalışanları oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri anket yoluyla toplanmış olup örneklem büyüklüğü 183 olarak tespit edilmiştir. Araştırmanın modelinde proaktif kişilik bağımsız değişken, örgütsel vatandaşlık davranışı ve boyutları bağımlı değişken olarak ele alınmıştır.  Araştırmada geliştirilen modelin ve bu modele dayanan hipotezlerin test edilmesi için basit doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır.  Verilerin analizi sonucunda proaktif kişiliğin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde anlamlı ve pozitif etkisi olduğu gözlenmiştir. Bununla birlikte çalışanların proaktif kişiliğinin örgütsel vatandaşlık davranışı boyutlarından “özgecilik-nezaket, sivil erdem ve vicdanlılık” davranışlarını anlamlı ve pozitif olarak etkilediği görülmektedir.

PDF

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

  1. Aghighi, A. (2020). The role of ethical leadership and proactive personality on organizational citizenship behaviours: Explaining the mediating effect of positive and negative emotions. International Journal of Ethics and Society, 2(2), 11-18.
  2. Allison, B. J., Voss, R. S., & Dryer, S. (2001). Student classroom and career success: The role of organizational citizenship behaviour. Journal of Education for Business, 76(5), 282–288.
  3. Baba, V. V., Tourigny, L., Wang, X., & Liu, W. (2009). Proactive personality and work performance in China: The moderating effects of emotional exhaustion and perceived safety climate. Canadian Journal of Administrative Sciences/Revue Canadienne des Sciences de l'Administration, 26(1), 23-37.
  4. Bateman T.S. & Organ D.W. (1983). Job satisfaction and the good soldier: The relationship between affect and employee citizenship. Academy of Management Journal, 26(4). 587-595.
  5. Bateman, T. S., & Crant, J. M. (1993). The proactive component of organizational behaviour: A measure and correlates. Journal of organizational behaviour, 14(2), 103-118.
  6. Bergeron, D. M., Schroeder, T. D., & Martinez, H. A. (2014). Proactive personality at work: Seeing more to do and doing more?. Journal of Business and Psychology, 29(1), 71-86.
  7. Bozdoğan, S. C. (2021). The Mediating Role of Organizational Citizenship Behavior and Voice Behavior in the Relationship Between Proactive Personality and Job Performance. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 1069-1085.
  8. Büyüköztürk, Ş. (2021). Veri analizi el kitabı (29. Baskı). Ankara: Pagem Akademi Yayıncılık.
  9. Camarata, M. R. M. (1997). An empirical investigation of the effects of quality of work life (QWL) and organizational citizen behaviour (OCB) on service quality (SERVQUAL). Virginia Commonwealth University.
  10. Campbell, D. J. (2000). The proactive employee: Managing workplace initiative. Academy of Management Executive, 14, 52– 66.
  11. Carpenter, J. D. (2008). Relating proactive personality and the big five to organizational citizenship behaviours. The University of Tennessee at Chattanooga.
  12. Chen, N. Y. F., Crant, J. M., Wang, N., Kou, Y., Qin, Y., Yu, J., & Sun, R. (2021). When there is a will there is a way: The role of proactive personality in combating COVID-19. Journal of Applied Psychology, 106(2), 199–213.
  13. Coşkun, R., Altunışık, R., & Yıldırım, E. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamalı, Sakarya Yayıncılık, Güncellenmiş 9. Baskı, Sakarya.
  14. Crant, J. M. (2000). Proactive behaviour in organizations. Journal of management, 26(3), 435-462.
  15. Çelik, E., & Topçuoğlu, P. (2017). Proaktif kişiliğin öznel zindelik ile merak arasındaki ilişkide aracılık etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1221-1240.
  16. Çetin, S., & Köse, M. S. (2017). Proaktif kişiliğin stratejik düşünce becerisine etkisi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(16), 65-84.
  17. Deviren, R. (2021). Proaktif kişiliğin ve farkındalığın örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkileri: Sivil toplum örgütlerinde bir uygulama. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi, Niğde.
  18. Ertürk, E. (2014). Sosyal mübadele teorisi bağlamında güç mesafesi ve örgütsel adalet algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Konya.
  19. Farooq, N., Rehman, A., Bilal, H., Saleem, K., Hussain, A., & Zeeshan, M. (2020). Proactive personality, motivation and employee creativity in the public sector hospitals of Peshawar city. International Review of Management and Marketing, 10(3), 16.
  20. Frese, M., Kring, W., Soose, A., & Zempel, J. (1996). Personal initiative at work: Differences between East and West Germany. Academy of Management journal, 39(1), 37-63.
  21. Fuller Jr, B., & Marler, L. E. (2009). Change driven by nature: A meta-analytic review of the proactive personality literature. Journal of vocational behaviour, 75(3), 329-345.
  22. Gan, Y., & Cheung, F. M. (2010). From proactive personality to organizational citizenship behaviour: Mediating role of harmony. Psychological Reports, 106(3), 755-765.
  23. Green, Samuel B. (1991). How many subjects does it take to do a regression analysis. Multivariate Behavioural Research, 26(3), 499-510.
  24. Greguras, G. J., & Diefendorff, J. M. (2010). Why does proactive personality predict employee life satisfaction and work behaviours? A field investigation of the mediating role of the self‐concordance model. Personnel Psychology, 63(3), 539-560.
  25. Hair, J. F., Anderson, R. E., Babin, B. J., & Black, W. C. (2019). Multivariate data analysis: A global perspective, 8.
  26. Hsiao, C. H., & Wang, F. J. (2020). Proactive personality and job performance of athletic coaches: organizational citizenship behaviour as mediator. Palgrave Communications, 6(1), 1-8.
  27. Johari, J., & Subramaniam, H. (2020). Proactive personality, human resource management practices, and job performance: A case of banking sector employees in Malaysia. Journal of Business and Economic Analysis, 3(01), 5-29.
  28. Kalaycı, Ş. (2016). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, (7. baskı), Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Ankara.
  29. Kara, N. O., Vergili, A., & Erdem, R. (2016). Sağlık çalışanlarının proaktif kişilik yapıları ile duygusal bulaşma durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 91-103.
  30. Karacaoğlu, K. ve Güney, Y. (2010). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının, örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki etkisi: Nevşehir ili örneği. Öneri Dergisi, 9(34), 137-153.
  31. Karasu H. (2013). Ergenlerde özerkliğin yordayıcısı olarak bağlanma stilleri ve proaktif kişilik yapılarının incelenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
  32. Li, N., Liang, J., & Crant, J. M. (2010). The role of proactive personality in job satisfaction and organizational citizenship behaviour: A relational perspective. Journal of Applied Psychology, 95(2), 395–404.
  33. Liguori, E. W., McLarty, B. D., & Muldoon, J. (2013). The moderating effect of perceived job characteristics on the proactive personality-organizational citizenship behaviour relationship. Leadership & Organization Development Journal.
  34. MacKenzie, S. B., Podsakoff, P. M., & Fetter, R. (1993). The impact of organizational citizenship behaviour on evaluations of salesperson performance. Journal of marketing, 57(1), 70-80.
  35. Morrison, E. W. (1994). Role definitions and organizational citizenship behaviour: The importance of the employee's perspective. Academy of Management Journal, 37(6), 1543-1567.
  36. Nadeem, M. A., Alvi, A. K., & Rehman, K. U. (2021). The relationship of proactive personality with the organizational citizenship behaviour: Intervening role of thriving at work. Gomal University Journal of Research, 37(2), 134-141.
  37. Newman, A., Schwarz, G., Cooper, B., & Sendjaya, S. (2017). How servant leadership influences organizational citizenship behaviour: The roles of LMX, empowerment, and proactive personality. Journal of business ethics, 145(1), 49-62.
  38. Niehoff, B. P., & Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behaviour. Academy of Management journal, 36(3), 527-556.
  39. Nunnally, J. C. ve Bernstein, I.H. (1994); Psychometric theory, 3. Baskı, McGraw-Hill Inc., New York.
  40. Organ, D. W., & Ryan, K. (1995). A meta‐analytic review of attitudinal and dispositional predictors of organizational citizenship behaviour. Personnel Psychology, 48(4), 775-802.
  41. Organ, D.W. (1988). Organizational citizen behaviour: The good soldier syndrome. Lexington: Lexington Books.
  42. Özdevecioğlu, M. (2003). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile üniversite öğrencilerinin bazı demografik özellikleri ve akademik başarıları arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20, 117-135.
  43. Özkan Hıdıroğlu, Y. (2021). Öğretmenlerin güçlendirilmesinin örgütsel bağlılık, mesleki bağlılık ve okullardaki örgütsel vatandaşlık üzerindeki etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Denizli.
  44. Pitt, L. F., Ewing, M. T., & Berthon, P. R. (2002). Proactive behaviour and industrial salesforce performance. Industrial Marketing Management, 31(8), 639-644.
  45. Podsakoff, P. M., & MacKenzie, S. B. (1994). An examination of the psychometric properties and nomological validity of some revised and reduced substitutes for leadership scales. Journal of Applied Psychology, 79(5), 702.
  46. Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H., & Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviours and their effects on followers' trust in leader, satisfaction, and organizational citizenship behaviours. The leadership quarterly, 1(2), 107-142.
  47. Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviours: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563.
  48. Polat, S., & Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54(54), 307-331.
  49. Rioux, S. M., & Penner, L. A. (2001). The causes of organizational citizenship behaviour: A motivational analysis. Journal of Applied Psychology, 86(6), 1306-1314.
  50. Seibert, S. E., Crant, J. M., & Kraimer, M. L. (1999). Proactive personality and career success. Journal of Applied Psychology, 84(3), 416.
  51. Sezgin, F. (2005). Örgütsel vatandaşlık davranışları: Kavramsal bir çözümleme ve okul açısından bazı çıkarımlar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 317-339.
  52. Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. Nobel.
  53. Tenteriz, Y., & Tozkoparan, G. (2022). Algılanan yönetici desteği ve algılanan çalışma arkadaşları desteğinin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisi. Business and Economics Research Journal, 13(1), 89-107.
  54. Tokgöz, E., & Seymen, O. A. (2013). Örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Bir devlet hastanesinde araştırma. Öneri Dergisi, 10(39), 61-76.
  55. Trifiletti, E., Capozza, D., Pasin, A., & Falvo, R. (2009). A validation of the proactive personality scale. Testing, Psychometrics, Methodology in Applied Psychology, 16(2), 77-93.
  56. Yi-Feng Chen, N., Crant, J. M., Wang, N., Kou, Y., Qin, Y., Yu, J., & Sun, R. (2021). When there is a will there is a way: The role of proactive personality in combating COVID-19. Journal of Applied Psychology, 106(2), 199.
  57. Zahra, M., & Kee, D. M. H. (2022). Influence of proactive personality on job performance of bank employees in Pakistan: Work engagement as mediator. International Journal of Management Studies, 29(1), 83-108.