Cilt 13 Sayı 1 (2025): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

Türkiye'deki kamu kurumlarında algılanan örgütsel adalet ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmaların (2014-2023) betimsel analizi

PDF (İngilizce)
  • Yılmaz Bayar,
  • Ayşe Asiltürk
Yılmaz Bayar
Dr., İzmir, Türkiye
Biyografi
Ayşe Asiltürk
Doç. Dr., Trabzon Üniversitesi, Trabzon, Türkiye

Yayınlanmış 25.03.2025

Anahtar Kelimeler

  • Organisational Justice, Organizational Citizenship Behaviour, Public Institutions, Türkiye
  • Örgütsel Adalet, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Kamu Kurumları, Türkiye

Nasıl Atıf Yapılır

Türkiye’deki kamu kurumlarında algılanan örgütsel adalet ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmaların (2014-2023) betimsel analizi. (2025). Business & Management Studies: An International Journal, 13(1), 112-126. https://doi.org/10.15295/bmij.v13i1.2494

Telif Hakkı (c) 2025 Yılmaz Bayar- Ayşe Asiltürk

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Nasıl Atıf Yapılır

Türkiye’deki kamu kurumlarında algılanan örgütsel adalet ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmaların (2014-2023) betimsel analizi. (2025). Business & Management Studies: An International Journal, 13(1), 112-126. https://doi.org/10.15295/bmij.v13i1.2494

Öz

Bu çalışmada Türkiye’nin kamu kurumlarında algılanmakta olan örgütsel adalet (ÖA) ile örgütsel vatandaşlık davranışı (ÖVD) arasındaki bağlantıyı inceleyen araştırmalar analiz edilmiştir. Önce ÖA, ÖVD konuları ve alt bileşenleri açıklanmıştır. Sonra konuyla ilgili Türkiye’nin kamu kurumlarında yapılan görgül araştırmalar, belirlenen kriterler çerçevesinde seçilmiş ve Betimsel Analiz tekniğiyle incelenmiştir. Müteakiben seçilen araştırmalardan elde edilen bulgular tartışılmıştır. Bu çalışma kapsamında; Türkiye’nin kamu kurumlarında algılanan ÖA ile ÖVD arasında anlamlı ve pozitif yönlü bağlantılar olduğu tespit edilmiştir. ÖA ve ÖVD arasında bulunan bağlantıda, ÖA’nın alt boyutlarından biri olan etkileşimsel adaletin, oransal olarak diğer ÖA alt boyutlarına göre ÖVD ile daha kuvvetli ilişki içinde olduğu bulunmuştur. ÖA ile ÖVD arasındaki ilişkide, iletişim memnuniyeti, iş tatmini, kolektivizm, örgütsel kimlik, örgüt kültürü ve psikolojik sermaye değişkenlerinin aracılık rolünün olduğu görülmüştür. ÖVD ile kontrol odağı, etik liderlik ve bilgi uçurma kavramları arasında; ÖA’nın aracılık rolü olduğu ortaya çıkarılmıştır. ÖA ve ÖVD arasında bulunan korelasyon bağlantısına yönelik olarak incelenen demografik özelliklerden, cinsiyete göre olan dağılımın diğer değişkenlere göre daha belirgin olduğu tespit edilmiştir.  

PDF (İngilizce)

Referanslar

  1. Abal-Navarro, Y., Gómez-Salgado, J., López-López, M. J., & Climent-Rodríguez, J. A. (2018). Organisational justice, burnout, and engagement in university students: A comparison between stressful aspects of labour and university organisation. International Journal of Environmental Research And Public Health, 15 (10): 1-12. https://doi.org/10.3390/ijerph15102116
  2. Alanoğlu, M. & Demirtaş., Z. (2019). Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 49(49), 1-16. https://doi.org/10.15285/maruaebd.525250
  3. Ali, N. (2016). Effect of organisational justice on organisational citizenship behaviour: A study of the health sector of Pakistan. Review of Public Administration and Management, 4(3), 1-9. https://doi.org/10.4172/2315-7844.1000198
  4. Ali, S. Z., Manzoor, H., Rashid, M., & Ahmad, W. (2017). Impact of organisational justice on organisational citizenship behaviour: A case study of PTCL, Pakistan. City University Research Journal, 7(1), 134-150.
  5. Alkış, H. & Kılınç, S. (2016). The effect of organisational justice on the manners of organisational citizenship and organisational cynicism: A case study on Malatya, Turkey. International Journal of Economics, Commerce and Management, 4(3), 486-508. ISSN 2348 0386.
  6. Awang, R. & Ahmad, W. M. R. W. (2015). The impact of organisational justice on organisational citizenship behaviour in Malaysian higher education. Mediterranean Journal of Social SciencesMCSER Publishing, 6(5) S2, 674-678. https://doi.org/10.5901/mjss.2015.v6n5s2p674
  7. Ayhan, Ö. & Gürbüz, S. (2014). Algılanan örgütsel politikanın örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilişkisinde adaletin rolü. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi,16(3), 76-98. https://doi.org/10.4026/1303-2860.2014.0256.x
  8. Bahrami, M. A., Montazeralfaraj, R., Gazar, S. H., & Tafti, A. D. (2013). Relationship between organisational perceived justice and organisational citizenship behaviour among an Iranian hospital's employees. Electronic Physician, 6(2), 838-844. https://doi: 10.14661/2014.838-844
  9. Bayar, Y. (2022). Örgütsel adalet algısıyla ilgili Türkiye’deki yükseköğretim kurumu öğrencilerine yapılan araştırmalar: Literatür taraması, Social Science Development Journal, 7(29): 128-138. http://dx.doi.org/10.31567
  10. Bedük, A. & Ertürk, E. (2015). Sosyal mübadele teorisi bağlamında güç mesafesi ve örgütsel adalet algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi: Bir araştırma. İşletme Bilimi Dergisi, 3(1), 1-19. https://doi.org/10.17065/huniibf.103652
  11. Bhat, A. M. & Dar, F. H. (2017). Investigating the relationship between organisational justice and organisational citizenship behaviour: An empirical study. International Journal of Marketing & Financial Management, 5(10), 23-30. ISSN: 2348 --- 3954
  12. Bostan, S. & Kılıç, T. (2017). Do organisational justice perceptions influence healthcare workers' organisational citizenship behaviour?. International Journal of Health Services Research and Policy, 2(1): 21-28. https://doi.org/10.23884/ijhsrp.2017.2.1.04
  13. Buluç, B. (2015). The relationship between academic staff's perceptions of organisational justice and organisational citizenship behaviours. Studia Psychologica, 57(1), 49-62. https://doi.org/10.21909/sp.2015.01.673
  14. Büyükyılmaz, O., & Ay, F. A. (2017). Etik liderliğin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisinde örgütsel adaletin aracılık rolü. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 209-233. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.305431
  15. Cansoy, R., & Polatcan, M., (2018), Türkiye’de okullarda örgütsel adalet araştırmaları: Ampirik araştırmalara bir bakış, Turkish Studies, (13)4: 163-184. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.12912
  16. Çağlayan, E. (2014). Öğretim elemanlarının örgütsel vatandaşlık davranışları ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(4), 421-452. https://doi.org/10.14527/kuey.2014.017
  17. Çetin, Z. (2023). Örgütsel vatandaşlık davranışının bilgi uçurmaya (whistleblowing) etkisinde örgütsel adalet algısının rolü: Beyaz yakalı çalışanlar üzerine bir araştırma, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 58(3), 2262-2283. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.08.2224
  18. Çetinkaya, M., & Çimenci, S., (2014). Örgütsel adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi ve örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü: Yapısal eşitlik modeli çalışması, Yönetim Bilimleri Dergisi, (12)1: 237-278.
  19. Dağlı, M., (2016) Psikolojik sözleşme ihlalleri, örgütsel vatandaşlık ve örgütsel adalet algısı ilişkisine yönelik bir araştırma, Haliç Üniversitesi SBE Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
  20. Dedy Takdir, S., Kamaluddin, M., & Mahrani, S. W. (2015). Organisational justice and organisational citizenship behaviour: The mediating effect of leader member exchange. Proceeding International Conference on Accounting, Business & Economics, 652-662. ISSN 2477-3115.
  21. Demir, K. (2015). The effect of organisational justice and perceived organisational support on organisational citizenship behaviours: The mediating role of organisational ıdentification. Eurasian Journal of Educational Research, 60, 131- 148. https://doi.org/10.14689/ejer.2015.60.8
  22. Demirkıran, M., Taşkaya, S. & Dinç, M. (2016). A study on the relationship between organisational justice and organisational citizenship behaviour in hospitals. International Journal of Business Management and Economic Research, 7(2), 547-554. ISSN:2229- 6247.
  23. Deniz, M. & D. Demirci. (2015). Örgütsel adalet algısıyla örgütsel vatandaşlık arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik görgül bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi,3(12), 36-55. https://doi.org/10.16992/ASOS.602
  24. Erer, B., & İraz, R. (2018). Algılanan örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisi: Hemşirelere yönelik bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ICEESS’ 18, 47-51. https://doi.org/10.18506/anemon.452566
  25. Ghazi, M. & Jalali, S. M. (2016). The effects of organisational justice and job motivation on organisational citizenship behaviour and its impact on taxpayers. Revista Administração em Diálogo, (19) Special Edition, 39-61. https://doi.org/10.20946/rad.v19i0.31990
  26. Griffin, R. W., & Moorhead, G. (2015). Organisational behaviour: Managing People and Organizations, South-Western, Cengage Learning, Ohio, ABD. ISBN-10: 1-133-62669-6.
  27. Güçel, C., (2013). Örgütsel bağlılığın örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi örgütsel adaletin aracılık rolü: İmalat işletmelerine yönelik bir araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, (5) 2: 173-190.
  28. Heydari, M. & Gholtash, A. (2014). An investigation into the relationship between procedural and interactive justice with organisational citizenship behaviour. Asian Journal of Humanities and Social Studies, 2(1), 152-157. ISSN: 2321 – 2799.
  29. Hofstede, G. (1980). Motivation, leadership, and organisation: Do American theories apply abroad?. Organisational Dynamics, 9 (1), p. 42–63. https://doi.org/10.1016/0090-2616(80)90013-3
  30. İplik F. N. (2015). Örgütsel vatandaşlık davranışı. Akademisyen Kitabevi. Ankara. ISBN, 9786059942263.
  31. Karadal, H. & Erdem, A. T. (2016). Örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık ve örgütsel güven algılarının analizi: Selçuk Üniversitesi örneği. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, S(1), 409-420. http://dx.doi.org/10.17740/eas.soc.2016.MSEMP-33
  32. Karadirek, G. & Genç, K. Y. (2022). The mediating role of individualistic–collectivist culture on the relationship between organisational justice, job satisfaction, organisational loyalty, organisational performance and organisational citizenship behaviour. Journal of Emerging Economies and Policy, 7(1), 226-238. ISSN: 2651-5318
  33. Kelekçioğlu, L. & Ay, F. A. (2022). Örgütsel adalet algılamasının ifşa niyetine ve örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: Hastane çalışanlarına yönelik alan araştırması. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 5(1), 44-65. https://doi.org/10.26677/TR1010.2022.920
  34. Khalifa, S. M. A. & Awad, N. H. A. (2018). The relationship between organisational justice and citizenship behaviour as perceived by medical-surgical care nurses. IOSR Journal of Nursing and Health Science, 7(4), 31-37. ISSN: 2320–1959.
  35. Köksal, Z. & Yeşiltaş, M. D. (2021). Mediating role of communication satisfaction in the effect of interactional justice on organisational citizenship behaviour: The case of public university. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(2), 760-775. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.907261
  36. Küçüksüleymanoğlu, R. & Güneş, A. (2020). Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yaşadıkça Eğitim, 34(2), 313-330. https://doi.org/10.33308/26674874.2020342190
  37. Lin, C.P., (2010). Modelling corporate citizenship and its relationship with organisational citizenship behaviours, Journal of Business Ethics, Springer Science & Business Media B.V., 95, 357-372. https://doi.org/10.1007/s10551-010-0364-x
  38. Majeed, S., Mufti, S., & Jan, M. (2018). Organisational justice as a predictor of organisational citizenship behaviour: An empirical study. AGU International Journal of Research in Social Sciences & Humanities, 6(1), 9-14, 875-885. ISSN: 2455-1554.
  39. Meydan, C. H., & Basım, H. N. (2015). Örgütsel vatandaşlık davranışında kontrol odağı, örgütsel adalet algısı ve örgütsel bağlılığın etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 99-116. https://doi.org/10.18037/ausbd.16813
  40. Musringudin, M., Akbar, M., & Karnati, N. (2017). The effect of organisational justice, job satisfaction, and organisational commitment on organisational citizenship behaviour (OCB) of the principles. Ljer-Indonesian Journal of Educational Review, 4(2), 155-165. ISSN 2335-8407.
  41. Okan, T., Demir, H., & Bostan, S. (2017). Prosedür adaleti algısı ve örgütsel vatandaşlık davranışı-birey ilişkisine durumsal bir bakış: Yüksek ve düşük psikolojik sermaye etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (18), 237-262. ISSN 1307-9832
  42. Olowodunoye, S. A. & Adetula, A. A. (2015). Organisational citizenship behaviour: The role of perceived organisational justice and self-esteem. IOSR Journal of Business and Management, 17(8), 1-7. https:// doi.org/10.9790/487X-17820107
  43. Organ, D. W. (1988). Organisational citizenship behaviour: The good soldier syndrome. Lexington Books/DC heath and com. ISBN: 0669117889, 9780669117882.
  44. Organ, D. W. (1990). The motivational basis of organisational citizenship behaviour. Research in Organisational Behaviour, 12(1), 43-72. ISSN: 1 – 55938 – 029 – 2.
  45. Örücü, E., Korkmaz, E., & Kırboğa, R. (2020). Örgütsel adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışına etkisinde örgüt kültürünün rolü. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16(1), 197-218. ISSN: 1306 – 2174.
  46. Özer, S., & Can, N. (2009). Eğitim örgütlerinde lider davranış biçimleri ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki (Nevşehir ili örneği). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 1(1), 1-17.
  47. Page, M. J., McKenzie, J. E., Bossuyt, P. M., Boutron, I., Hoffmann, T. C., Mulrow, C. D., ... & Moher, D. (2021). The PRISMA 2020 statement: an updated guideline for reporting systematic reviews. International Journal of Surgery, 88 (2021), 105906. https://doi.org/10.1016/j.ijsu.2021.105906
  48. Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000). Organisational citizenship behaviours: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563. https://doi.org/10.1177/014920630002600307
  49. Samancı, S., & Basım, H. N. (2018). Akademisyenlerin örgütsel adalet algıları ve örgütsel vatandaşlık davranışları: psikolojik sermayenin aracılık rolü. Business & Economics Research Journal, 9(2), 363-380. https://doi.org/10.20409/berj.2018.110
  50. Schilpzand, M. C., Martins, L. L., Kirkman, B. L., Lowe, K. B., & Chen, Z. X. (2013). The relationship between organisational justice and organisational citizenship behaviour: The role of cultural value orientations. Management and Organization Review, 9(2), 345-374. https://doi.org/10.1111/more.12014
  51. Selamat, N., Nordin, N., & Fook, C. Y. (2017). Organisational justice and organisational citizenship behaviour: Evidence from a developing country. Global Business and Management Research, 9(1s), 383-395.
  52. Shahzad, A., Siddiqui, M. A., & Zakaria, M. (2014). Linking organisational justice with organisation citizenship behaviours: Collectivism as moderator. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences (PJCSS), 8(3), 900-913. https://hdl.handle.net/10419/188176
  53. Somech, A., & Oplatka, I. (2015). Organisational citizenship behaviour in schools, Routledge Research in Education, New York, USA. https://doi.org/10.4324/9781315866956
  54. Yardan, E. D., Köse, A. P. D. S. D., & Köse, A. P. D. T. (2014). The effect of employees' perceptions of organisational justice on organisational citizenship behaviour: An application Turkish public hospital. Journal of Human Resources Management and Labor Studies, 2(2), 129-148. ISSN: 2333-6390.
  55. Yıldız, S. (2014). Örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisinde iş tatmininin aracı rolü. Ege Akademik Bakış, 14(2), 199-210. https://doi.org/10.21121/eab.2014218051
  56. Yücel, İ., & Demirel, Y. (2012). Psikolojik güçlendirmenin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi üzerine bir araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (23), 19-48.
  57. Yüksel, M. (2017). Belediye çalışanlarının örgütsel adalet algılarının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi: Samsun İlkadım Belediyesi çalışanları üzerine bir araştırma”. MANAS Journal of Social Studies, 6(4), 429-445. ISSN: 1624-7215.
  58. Zayed, M., Jauhar, J., Mohaidin, Z., & Murshid, M. A. (2022). The relation of justice and organisational citizenship behaviour in government ministries: The mediating of affective commitment. Employee Responsibilities and Rights Journal, 34(2), 139-167. https://doi.org/10.1007/s10672-021-09383-1

Benzer Makaleler

Bu makale için ayrıca gelişmiş bir benzerlik araması başlat yapabilirsiniz.