Cilt 13 Sayı 3 (2025): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

Finansal kriz dönemlerinde hisse senetleri fiyatlarının davranışsal analizi: Borsa İstanbul örneği

PDF (İngilizce)
  • Meltem Budak,
  • Sedat Ayyıldız
Meltem Budak
Yüksek Lisans Öğrencisi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara, Türkiye
Biyografi
Sedat Ayyıldız
Dr. Öğr. Üyesi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara, Türkiye

Yayınlanmış 25.09.2025

Anahtar Kelimeler

  • Financial Crisis Periods, Behavioural Finance, BIST, Exponential GARCH Analysis Method
  • Finansal Kriz Dönemleri, Davranışsal Finans, BIST, Exponential GARCH Analiz Metodu

Nasıl Atıf Yapılır

Finansal kriz dönemlerinde hisse senetleri fiyatlarının davranışsal analizi: Borsa İstanbul örneği. (2025). Business & Management Studies: An International Journal, 13(3), 1307-1326. https://doi.org/10.15295/bmij.v13i3.2532

Telif Hakkı (c) 2025 Meltem Budak- Sedat Ayyıldız

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Nasıl Atıf Yapılır

Finansal kriz dönemlerinde hisse senetleri fiyatlarının davranışsal analizi: Borsa İstanbul örneği. (2025). Business & Management Studies: An International Journal, 13(3), 1307-1326. https://doi.org/10.15295/bmij.v13i3.2532

Öz

Bu çalışmada, finansal krizlerin hisse senedi fiyatları üzerindeki etkileri incelenmiş ve yatırımcı davranışlarının finansal kriz süreçlerinde nasıl şekillendiği analiz edilmiştir. Kriz dönemlerinde yatırımcıların davranışlarının, duygusal faktörler ve bilişsel önyargılar nedeniyle rasyonellikten uzaklaştığı, bu durumun piyasada aşırı dalgalanmalara ve irrasyonel karar alma süreçlerine yol açarak, hisse senedi fiyatlarında önemli değişikliklere sebep olduğu tespit edilmiştir. Yöntem olarak; Üssel Genelleştirilmiş Otoregresif Koşullu Değişen Varyans (EGARCH) (1,1) modeli kullanılmış ve hisse senedi fiyatlarının oynaklıkları analiz edilmiştir. Analiz sonucunda; kriz dönemlerinde fiyat oynaklıklarının arttığı, bu oynaklıkların uzun süre devam ettiği gözlemlenmiştir. Özellikle negatif şokların, pozitif şoklara göre daha fazla oynaklık yarattığı tespit edilmiştir. Bu bulgu, finansal krizlerin yatırımcı davranışlarından kaynaklı piyasa dalgalanmaları üzerindeki kalıcı etkisini göstermektedir. Davranışsal finans perspektifinden ele alındığında, kriz dönemlerinde yatırımcıların aşırı güven, sürü davranışı ve pişmanlıktan kaçınma gibi eğilimler sergilediği ve bu davranışların piyasalarda aşırı fiyat hareketliliklerine yol açtığı belirlenmiştir. Bu durum, finansal piyasalardaki belirsizliğin ve irrasyonel davranışların kriz dönemlerinde daha da arttığını, yatırımcı psikolojisi ve davranışlarının anlaşılmasının, krizlerin etkilerinin azaltılmasında ve piyasalarda istikrarın sağlanmasında kritik bir rol oynadığını ortaya koymaktadır.

PDF (İngilizce)

Referanslar

  1. Ah Mand, A., Janor, H., Abdul Rahim, R., & Sarmidi, T. (2023). Herding Behaviour and Stock Market Conditions. PSU Research Review, 7(2), 105-116.
  2. Aktaş, M.A. (2005). Perakende Satış Mağazaları ve Zarar Önleme Metotları. Maliye Dergisi.8(92).1-4.
  3. Albeni, M., & Demir, Y. (2005). Makro Ekonomik Göstergelerin Mali Sektör Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi (İMKB uygulamalı). Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 1-18.
  4. Altıntaş, H. (2004). Bankacılık Krizleri, Nedenleri ve Ekonomik Maliyetleri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (22).
  5. Avgouleas, E. (2010). Financial Regulation, Behavioural Finance, and the Global Financial Crisis. Lessons from the Financial Crisis: Causes, Consequences, and Our Economic Future, 391.
  6. Aydın, Ü., & Ağan, B. (2016). Rasyonel Olmayan Kararların Finansal Yatırım Tercihleri Üzerindeki Etkisi: Davranışsal Finans Çerçevesinde Bir Uygulama. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 95-112.
  7. Ayyıldız, S. (2014). Bir İstihdam Politikası Aracı Olarak Mikro Finansman, 160-161, Detay Yayıncılık, Ankara.
  8. Aytekin, Ö. G. Y. E., & Aygün, M. (2016). Finansta Yeni Bir Alan “Davranışsal Finans”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2), 143-156.
  9. Blanchard, O. J., ve Watson, M. W. (1982), Bubbles, Rational Expectations, and Financial Markets,. Crisis in the Economic and Financial Structure, (Ed.: P. Wachtel), pp.295-315. Lexington, MA.
  10. Bollerslev, T. (1986). Generalised Autoregressive Conditional Heteroskedasticity. Journal of Econometrics, 31(3), 307-327.
  11. Budak, M. (2024). Finansal Kriz Dönemlerinde Borsa İstanbul. Sosyal, İktisadi, Beşeri Ve Yönetim Alanları Perspektifinde Sorunlara Bakış 2. Ed. F. Aslan. Ss.109-124. Efe Akademi. İstanbul.
  12. Canbaz, M. Menkul Kıymetler Borsasında Hisse Senedi Yatırımı Nasıl Yapılır? İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Örneği. Akademik Çalışmalar-2019/2, 40.
  13. Chiang, T. C., & Zheng, D. (2010). An Empirical Analysis Of Herd Behaviour İn Global Stock Markets. Journal of Banking & Finance, 34(8), 1911-1921.
  14. Chou, R. Y. (1988). Volatility Persistence and Stock Valuations: Some Empirical Evidence Using GARCH. Journal of Applied Econometrics, 279-294.
  15. Cihangir, M. (2005). Finansal Krizlerin Banka Birleşmelerine Etkileri: Kasım 2000 ve Şubat 2001 Krizleri Çerçevesinde Kronolojik Bir Yaklaşım. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 99-116.
  16. Çetiner, M., Gökcek, H. A., & Gölbaşı, B. T. (2019). Davranışsal Finans Perspektifinden Yatırımcı Davranışları Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası Bankacılık Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-30.
  17. Dağlı, H. (2000). Hisse Senedi Piyasa Endeksleri ve Türkiye. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 189-206.
  18. Danışoğlu, A. Ç. (2007). PARA KRİZLERİ: Türkiye'de Yaşanmış Krizlerin Değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 1-11.
  19. Delice, G. (2003). Finansal Krizler: Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (20).
  20. Engin, M. (2013). Gelişmiş ve Yükselen Piyasalarda 1990 Sonrası Görülen Finansal Krizler ve Dünya Ekonomisi Üzerindeki Etkileri. Sosyal Bilimler Dergisi, (2).
  21. Engin, C., & Göllüce, E. (2016). 2008 Küresel Finans Krizi ve Türkiye Üzerine Yansımaları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 27-40.
  22. Engle, R. F. (1982). Autoregressive Conditional Heteroskedasticity with Estimates of the Variance of United Kingdom Inflation. Econometrica, 50(4), 987-1007.
  23. Eguiluz, V. M., & Zimmermann, M. G. (2000). Transmission of İnformation and Herd Behaviour: An Application to Financial Markets. Physical Review Letters, 85(26), 5659.
  24. Gray, K. R.,Frieder, L. A., ve Clark Jr, G. W. (2007), Financial Bubbles and Business Scandals in History. International Journal of Public Administration, 30(8-9), s.859-888.
  25. Grosse, R. (2012). Bank regulation, governance and the crisis: a behavioural finance view. Journal of financial regulation and compliance, 20(1), 4-25
  26. Güngör, S., & Demirel, E. (2018). Davranışsal Finansta Yatırımcı Önyargıları. Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
  27. Gounaris, K. M., & Prout, M. F. (2009). Repairing relationships and restoring trust: Behavioural finance and the economic crisis. Journal of Financial Service Professionals, 63(4).
  28. International Monetary Fund (IMF). (2009). Global Financial Stability Report, April 2009: Responding to the Financial Crisis and Measuring Systemic Risks (No. 097.20090401). International Monetary Fund.
  29. Kameda, T., & Hastie, R. (2015). Herd Behaviour. Emerging Trends in The Social and Behavioural Sciences: An İnterdisciplinary, Searchable, And Linkable Resource, 1-14.
  30. Karaca, C. (2014). Uygulanan Para ve Maliye Politikaları Açısından Geçmiş Krizler ve 2008 Küresel Ekonomik Krizinin Karşılaştırmalı Analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 263-286.
  31. Karadağ, M. M. (2019). Finansal Krizler ve Asimetrik Enformasyon: Asya ve Meksika Krizleri. Maliye ve Finans Yazıları, (112), 119-148.
  32. Keskin, M. & S. Aytüre (2024), Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri Borsalarında Sürü Davranışları: Hırvatistan, Polonya ve Romanya Örnekleri, Sosyoekonomi, 32(62), 479-495 DOI: 10.17233/sosyoekonomi.2024.04.22
  33. Keskin, M. (2024a). First Examples of Herd Behaviour in The Netherlands and London Stock Exchanges. 10. International Paris Congress on Social Sciences & Humanities. Pp.76-88. February 17-19, 2024 Paris – France
  34. Keskin, M. (2024b). Effects of the Central Bank of the Republic of Türkiye (CBRT) interest rate decisions on BIST Bank share values. JOEEP: Journal of Emerging Economies and Policy, 9(2), 57-68.
  35. Keskin, M. (2024c). Effects of Türkiye's Credit Rantings and Credit Default Swaps (CDS) on BIST ALL. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 9(2), 537-558. https://doi.org/10.25229/beta.1470087
  36. Keskin, M. (2024d), Examples of Financial Asset Dependency in Markets From Past to Present, Silk Road 3rd International Scientific Research Congress (294-302), Samarkand, Uzbekistan.
  37. Kindleberger, C.P. (2007). International Economics, USA.
  38. Nart, E. Ç. (2015). Dış Borç Yönetimi Açısından Finansal Kriz Riski. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2), 71-85.
  39. Oktar, S., & Yüksel, S. (2015). 1998 Yılında Rusya’da Yaşanan Bankacılık Krizi ve Öncü Göstergeleri. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 37(2), 327-340.
  40. Özdemir, L. (2008). 2008 Küresel Ekonomik Krizinin İşletmeler Üzerindeki Etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(2), 249-265.
  41. Öztürk, S. (2003). Sabit Döviz Kuru Politikasının Krizlere Olan Etkisi: 1997 Güneydoğu Asya ve 2000 Kasım-2001 Şubat Türkiye Krizleri. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 10(1), 171-185.
  42. Poyraz, K., & Nayır, İ. Menkul Kıymet Borsası Aracı Kurumlarında İşlem Yapan Yatırımcılar Üzerine Bir Araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (7).
  43. Selahattin, T. (1985). Türkiye’de Sermaye Piyasası. İstanbul, Okan.
  44. Sever, E., Çetiner, M., & Paksoy, M. (2020). Bireysel Yatırım Kararları ile Davranışsal Finans Eğilimlerinin İlişkisi: İmalat ve Hizmet Sektörlerinde Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (49), 9-40.
  45. Stiglitz, J. E. (2012). The Price of Inequality: How Today's Divided Society Endangers Our Future. W.W. Norton & Company.
  46. Toprak, D. (2010). Türkiye’de Kriz Dönemlerinde Borçlarin Seyri: 1994 Ve 2001 Krizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 2(2), 1-14.
  47. Tversky, A. & Kahneman, D. (1974). Judgment under Uncertainty: Heuristics and Biases. Science, New Series, 185 (4157), 1124-1131.
  48. Turgut, A. (2007). Türleri, Nedenleri ve Göstergeleriyle Finansal Krizler. TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 20(4-5), 35-46.
  49. Turan, Z. (2011). Dünyadaki ve Türkiye’deki Krizlerin Ortaya Çıkış Nedenleri ve Ekonomik Kalkınmaya Etkisi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 56-80.
  50. Ural, M. (2003). Finansal krizler ve Türkiye. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 11-29.
  51. Uzun, U., & Güngör, B. (2017). Borsa Endeksleri ile Ülkelerin Seçilmiş Makroekonomik Göstergeleri Arasındaki İlişkinin Uluslararası Boyutta İncelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4), 1-30.
  52. Yıldırım, S. (2010). 2008 yılı küresel ekonomi krizinin Dünya ve Türkiye ekonomisine etkileri. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2010(1), 47-55.
  53. Yılmaz, Ö., Kızıltan, A., & Kaya, V. (2005). Iktisadi Kriz Kuramlari, Finansal Küreselleşme ve Para Krizleri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (24), 77-97
  54. Yurttançıkmaz, Z. Ç. (2012). Döviz Kuru ve Enflasyonun Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkisi. Ekev Akademi Dergisi, 16(51), 393-410.