Cilt 13 Sayı 2 (2025): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

Dijital minimalizm: Tüketici eğilimleri ve işletmeler için yeni pazarlama perspektifleri

PDF
  • Sinem Sargın
Sinem Sargın
Arş. Gör. Dr., Nuh Naci Yazgan Üniversitesi, Kayseri, Türkiye

Yayınlanmış 25.06.2025

Anahtar Kelimeler

  • Dijital Minimalizm, Etik Dijital Pazarlama, Tüketici Davranışları, Dijital Detoks, Teknoloji Bağımlılığı
  • Digital Minimalism, Ethical Digital Marketing, Consumer Behaviour, Digital Detox, Technology Addiction

Nasıl Atıf Yapılır

Dijital minimalizm: Tüketici eğilimleri ve işletmeler için yeni pazarlama perspektifleri. (2025). Business & Management Studies: An International Journal, 13(2), 879-893. https://doi.org/10.15295/bmij.v13i2.2520

Telif Hakkı (c) 2025 Sinem Sargın

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Nasıl Atıf Yapılır

Dijital minimalizm: Tüketici eğilimleri ve işletmeler için yeni pazarlama perspektifleri. (2025). Business & Management Studies: An International Journal, 13(2), 879-893. https://doi.org/10.15295/bmij.v13i2.2520

Öz

Dijitalleşmenin hızla yayılması, bireylerin dijital platformlarda geçirdiği süreyi artırmış ve aşırı içerik tüketimi, dikkat dağınıklığı ve bilişsel yüklenme gibi olumsuz sonuçları beraberinde getirmiştir. Bu bağlamda, dijital minimalizm hareketi, bireylerin teknoloji kullanımını daha bilinçli ve kontrollü hale getirmesini teşvik eden bir yaklaşım olarak ortaya çıkmıştır. Bu çalışma, dijital minimalizmin psikolojik, bilişsel ve tüketici davranışları üzerindeki etkilerini ele alarak, etik dijital pazarlama stratejileri bağlamında işletmeler için sunduğu fırsatları incelemektedir. Geleneksel dijital pazarlama stratejileri, tüketicilerin dikkatini çekmeye ve ekran sürelerini artırmaya yönelikken, dijital minimalizmin yükselişi, işletmelerin daha etik, sürdürülebilir ve tüketici dostu pazarlama stratejilerine yönelmesini gerektirmektedir. Çalışmada, dijital minimalizmin tüketici psikolojisi, erişim bazlı tüketim eğilimleri ve dikkat ekonomisi üzerindeki etkileri ele alınmış, pazarlamacılar ve işletmeler için etik pazarlama yaklaşımlarına yönelik öneriler sunulmuştur. Sonuç olarak, dijital minimalizmin bireysel ve toplumsal dijital alışkanlıkları şekillendiren önemli bir dönüşüm hareketi olduğu ve hem akademik literatür hem de iş dünyası için değerli içgörüler sunduğu vurgulanmaktadır.

PDF

Referanslar

  1. Acuner, E., & Turan, Y. (2024). Dijital bağımlılık farkındalığı için dijital detoks turizmi deneyimi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 312-331.
  2. Akova, S. (2024). Dijital minimalizm ve bilinçli sosyal medya kullanımı. İçinde Dijital tuzak: Sosyal medyanın karanlık yüzü. Berikan Yayınevi.
  3. Aktepe, İ., & Tolan, Ö. (2020). Bilinçli farkındalık: Güncel bir gözden geçirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12(4), 534-561. https://doi.org/10.18863/pgy.692250
  4. Alter, A. (2018). Irresistible: The rise of addictive technology and the business of keeping us hooked. Penguin Press.
  5. Arseven, İ. (2020). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeyleri ile öz-düzenlemeli öğrenme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, (82), 173-196.
  6. Bardhi, F., & Eckhardt, G. M. (2012). Access-based consumption: The case of car sharing. Journal of Consumer Research, 39(4), 881-898. https://doi.org/10.1086/666376
  7. Başer, E., & Söğütlüler, T. (2023). Değişen izleme eğilimleri çerçevesinde dijital platformlar ve içerik reklamları üzerine bir inceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (41), 1-26. https://doi.org/10.31123/akil.1303391
  8. Baumeister, R. F., Vohs, K. D., & Tice, D. M. (2007). The strength model of self-control. Current Directions in Psychological Science, 16(6), 351-355. https://doi.org/10.1111/j.1467-8721.2007.00534.x
  9. Bawden, D., & Robinson, L. (2009). The dark side of information: Overload, anxiety and other paradoxes and pathologies. Journal of İnformation Science, 35(2), 180-191. https://doi.org/10.1177/0165551508095781
  10. Bayrakçı, S. (2022). Dijital Minimalizm: Ekran bağımlılığı ve teknoloji yorgunluğu sarmalından kurtulmak için bir yol haritası. TRT Akademi, 366–371.
  11. Büyükçorak, M., & Dinç, M. (2020). Sosyal medyanın aşırı kullanımının psikolojik etkileri ve Türk gençlerinin sosyal medyayı kullanım özellikleri. Psikoloji Araştırmaları, 1(1), 30-33.
  12. Carr, N. (2020). The shallows: What the Internet is doing to our brains. W. W. Norton & Company.
  13. Chaudhuri, A., & Holbrook, M. B. (2001). The chain of effects from brand trust and brand affect to brand performance: The role of brand loyalty. Journal of marketing, 65(2), 81-93.
  14. Cho, C. H., & Cheon, H. J. (2004). Why do people avoid advertising on the internet?. Journal of Advertising, 33(4), 89-97. https://doi.org/10.1080/00913367.2004.10639175
  15. Davidson, J., Liebald, B., Liu, J., Nandy, P., Van Vleet, T., Gargi, U., ... & Sampath, D. (2010). The YouTube video recommendation system. Proceedings of the fourth ACM conference on Recommender systems, 293-296.
  16. Duckworth, A. L., Gendler, T. S., & Gross, J. J. (2016). Situational strategies for self-control. Perspectives on Psychological Science, 11(1), 35-55. https://doi.org/10.1177/1745691615623247
  17. Elhai, J. D., Yang, H., & Montag, C. (2021). Fear of missing out (FOMO): Overview, theoretical underpinnings, and literature review on relations with severity of negative affectivity and problematic technology use. Brazilian Journal of Psychiatry, 43(2), 203-209. https://doi.org/10.1590/1516-4446-2020-0870
  18. Eroğlu, O., & Yıldırım, Y. (2017). Sosyal medya ağlarının kullanım amacı ve bağımlılığının uyku kalitesi ile ilişkisinin incelenmesi. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-10.
  19. Ersin, N. (2023). Türkiye’de Netflix dizilerini aşırı izleme [binge-watching] motivasyonları üzerine bir araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (61), 41-64. https://doi.org/10.47998/ikad.1130445
  20. Evli, M., Albayrak, E., Şimşek, N., & Uzdil, N. (2023). Mindfulness, psychological well-being, social media use, and internet use time among adolescents: A structural equation modeling. Bağımlılık Dergisi, 24(4), 407-416. https://doi.org/10.51982/bagimli.1106080
  21. Eyal, N. (2019). Indistractable: How to control your attention and choose your life. BenBella Books.
  22. Fardouly, J., Diedrichs, P. C., Vartanian, L. R., & Halliwell, E. (2015). Social comparisons on social media: The impact of Facebook on young women's body image concerns and mood. Body Image, 13, 38-45. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2014.12.002
  23. Hertwig, R., & Grüne-Yanoff, T. (2017). Nudging and boosting: Steering or empowering good decisions. Perspectives on Psychological Science, 12(6), 973-986. https://doi.org/10.1177/1745691617702496
  24. Kabat-Zinn, J. (2003). Mindfulness-based interventions in context: Past, present, and future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2), 144-156. https://doi.org/10.1093/clipsy/bpg016
  25. Kaplan, A., & Haenlein, M. (2019). Siri, Siri, in my hand: Who's the fairest in the land? On the interpretations, illustrations, and implications of artificial intelligence. Business horizons, 62(1), 15-25.
  26. Kartajaya, H., Kotler, P., & Hooi, D. H. (2019). Marketing 4.0: Moving from traditional to digital. World Scientific Book Chapters, 99-123.
  27. Kılınç, F. (2024). Bir ebeveyn davranışı olarak "Sharenting": TikTok paylaşımlarında çocukların dijital güvenliği, içerik rolleri ve içerik türlerinin incelenmesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 135-159. https://doi.org/10.46442/intjcss.1598641
  28. Kotler, P., Kartajaya, H., & Setiawan, I. (2021). Marketing 5.0: Technology for humanity. John Wiley & Sons.
  29. Lanier, J. (2018). Ten arguments for deleting your social media accounts right now. Henry Holt and Company.
  30. Morozov, E. (2013). To save everything, click here: The folly of technological solutionism. PublicAffairs.
  31. Newport, C. (2019). Digital minimalism: Choosing a focused life in a noisy world. Penguin.
  32. Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., & Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioural correlates of fear of missing out. Computers in Human Behaviour, 29(4), 1841-1848. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.02.014
  33. Roberts, J. A., & David, M. E. (2020). The social media party: Fear of missing out (FoMO), social media intensity, connection, and well-being. International Journal of Human–Computer Interaction, 36(4), 386-392. https://doi.org/10.1080/10447318.2019.1646517
  34. Rosen, L. D., Cheever, N. A., & Carrier, L. M. (2012). iDisorder: Understanding our obsession with technology and overcoming its hold on us. Macmillan.
  35. Syvertsen, T. (2020). Digital detox: The politics of disconnecting. Emerald Publishing.
  36. Tayhan, F. (2023). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı, beden algısı, vücut kompozisyonu ve yeme bozuklukları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Karya Journal of Health Science, 4(2), 139-145. https://doi.org/10.52831/kjhs.1302837
  37. Twenge, J. M. (2017). iGen: Why today's super-connected kids are growing up less rebellious, more tolerant, less happy—and completely unprepared for adulthood. Atria Books.
  38. Twenge, J. M., & Campbell, W. K. (2018). Associations between screen time and lower psychological well-being among children and adolescents: Evidence from a population-based study. Preventive Medicine Reports, 12, 271-283. https://doi.org/10.1016/j.pmedr.2018.10.003
  39. Twenge, J. M., Joiner, T. E., Rogers, M. L., & Martin, G. N. (2017). Increases in depressive symptoms, suicide-related outcomes, and suicide rates among US adolescents after 2010 and links to increased new media screen time. Clinical psychological science, 6(1), 3-17. https://doi.org/10.1177/2167702617723376
  40. Uluçay, D. M., & Kobak, K. (2020). Dijital detoks: Teknoloji bağımlılığına karşı yeni bir eğilim ve genç yetişkinler özelinde bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 7(2), 325-350. https://doi.org/10.24955/ilef.827235
  41. Vogel, E. A., Rose, J. P., Roberts, L. R., & Eckles, K. (2014). Social comparison, social media, and self-esteem. Psychology of Popular Media Culture, 3(4), 206-222. https://doi.org/10.1037/ppm0000047
  42. Ward, A. F., Duke, K., Gneezy, A., & Bos, M. W. (2017). Brain drain: The mere presence of one's own smartphone reduces available cognitive capacity. Journal of the Association for Consumer Research, 2(2), 140-154. https://doi.org/10.1086/691462
  43. Williams, J. (2018). Stand out of our light: Freedom and resistance in the attention economy. Cambridge University Press.
  44. Williams, J. M. G., & Kabat-Zinn, J. (2011). Mindfulness: Diverse perspectives on its meaning, origins, and multiple applications at the intersection of science and dharma. Contemporary Buddhism, 12(1), 1–18. https://doi.org/10.1080/14639947.2011.564811
  45. Yaşa, H., & Şen, R. (2024). Hız, üretüketici ve sonsuz kaydırma kavramları ekseninde sosyal medya kültürü. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (40), 553-575. https://doi.org/10.29000/rumelide.1502887
  46. Yıldız, E., & Koçak, O. (2020). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(3), 1102-1126. https://doi.org/10.33417/tsh.681389
  47. Zuboff, S. (2019). Surveillance capitalism and the challenge of collective action. New Labor Forum, 28(1), 10–29. https://doi.org/10.1177/1095796018819461