Cilt 12 Sayı 3 (2024): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

Türkiye'de orta gelir tuzağı sorununun ampirik analizi ve karşılaştırmalı değerlendirmesi

Mustafa Hakan Yalçınkaya
Doç. Dr., Manisa Celal Bayar Üniversitesi, İİBF, Manisa, Türkiye
Arzu Salkım Arslan
Dr., Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Manisa, Ahmetli M.Y.O., Türkiye

Yayınlanmış 25.09.2024

Anahtar Kelimeler

  • Orta Gelir Tuzağı, Yapısal Kırılmalı Birim Kök Testi, Türkiye
  • The Middle-Income Trap, Structural Break Unit Root Test, Türkiye

Nasıl Atıf Yapılır

Türkiye’de orta gelir tuzağı sorununun ampirik analizi ve karşılaştırmalı değerlendirmesi. (2024). Business & Management Studies: An International Journal, 12(3), 552-570. https://doi.org/10.15295/bmij.v12i3.2427

Nasıl Atıf Yapılır

Türkiye’de orta gelir tuzağı sorununun ampirik analizi ve karşılaştırmalı değerlendirmesi. (2024). Business & Management Studies: An International Journal, 12(3), 552-570. https://doi.org/10.15295/bmij.v12i3.2427

Öz

Bu çalışma, Dünya Bankası'nın gelir sınıflandırmasına göre üst-orta gelir grubunda yer alan Türkiye'nin orta gelir tuzağı durumunu belirlemeyi amaçlamaktadır. Robertson ve Ye (2013), yaklaşımı temel alınarak Amerika Birleşik Devletleri referans ülke olarak kullanılmış ve Soreg (2017,) çalışmasına dayanarak, 1960-2021 dönemi için Türkiye'nin kişi başına düşen gelir seviyeleri üzerinde geleneksel ve yapısal kırılma içeren birim kök testleriyle ekonometrik analizler gerçekleştirilmiştir. Analizler, Robertson ve Ye (2013), yöntemine dayanarak yapılan değerlendirmelerde Türkiye'nin orta gelir tuzağında olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu yaklaşımda, ABD gibi gelişmiş ülkeler referans alınarak yapılan testler, Türkiye'nin bu tuzağın dışında olduğunu ortaya koymuştur. Ancak, dünya genelindeki kişi başına düşen gelir ortalamasını esas alan alternatif bir yöntemde, Türkiye'nin orta gelir tuzağında olduğu belirlenmiştir. Bu sonuç, dünya ülkelerinin kişi başına düşen gelir ortalamasını dikkate alan değerlendirme modelinin, Türkiye'nin orta gelir tuzağında olup olmadığına dair farklı bir perspektif sunduğunu göstermektedir.

Referanslar

  1. Ada, A. ve Acaroğlu, H. (2016). An Empirical Remark about middle income trap problem for Türkiye. Research Journal of Politics, Economics and Management. 4(3): 81-95.
  2. Arı, A. ve Özcan, B. (2015). Tüketim-gelir oranının durağanlığı: Türkiye örneği. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 33(3): 23-46.
  3. Ay, A., Akar, G. ve Akar, T. (2016). Middle income trap: A comparison between BRICS countries and Türkiye. Economic and Environmental Studies. 16(2): 279-301.
  4. Bal, H., Algan, N., Manga, M. ve Ballı, E. (2016). Orta gelir tuzağının belirleyenleri üzerine bir deneme: Tayland, Türkiye ve Çin örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 25(3): 347-360.
  5. Bahçekapılı, C. (2015). An unhappy stop on the way to development: The middle income trap in the Turkish economy. International Organization for Research and Development IRC-2015, İstanbul.
  6. Bayar, G. (2016). Türkiye ve orta gelir tuzağı: Eğitimin önemi. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi. (34): 45-78.
  7. Bozkurt, E., Sevinç, H. ve Çakmak, E. (2016). Orta gelir tuzağı: Üst orta gelirli ülkeler üzerine panel veri analizi. Ege Akademik Bakış Dergisi. 16(2): 379-394.
  8. Dalgıç, B., İyidoğan, P. ve Balıkçıoğlu, E. (2014). Orta gelir tuzağından çıkışta hangi faktörler? Maliye Dergisi. (167): 116-125.
  9. Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association. 74 (366): 427-431.
  10. Elliott, G., Rothenberg, T. J. ve Stock, J. H. (1996). Efficient tests for an autoregressive unit root. Econometrica. 64(4): 813–836.
  11. Ener, M. ve Karanfil, M. (2015). Türkiye ekonomisinde tasarruf açığının orta gelir tuzağı üzerine etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi. 10(2): 31-46.
  12. Felipe, J. (2012). Tracking the middle-income trap: what is it, who is in it, and why? Working Paper No. 715. Asian Development Bank.
  13. Furuoka, F., Pui, K. L., Ezeoke, C., Jacob, R. I. ve Yaya, O. S. (2020). Growth slowdowns and middle-income trap: Evidence from new unit root framework. MPRA Paper 98672, University Library of Munich, Germany.
  14. Gill, I. S., ve Kharas, H. (2015). The middle-income trap turns ten. The World Bank. (7403): 1-30.
  15. Gögül, P. (2016). Türkiye’de mali sürdürülebilirliğin yapısal değişimler çerçevesinde analizi (2002-2015). Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi. 4(2): 87-109.
  16. Göktaş, Ö. (2021). Üst orta-gelir düzeyinde olan ülkeler orta gelir tuzağındalar mı? Fourier birim kök testlerinden kanıtlar. Ekonometri de Güncel Yöntemler ve Uygulamalar. Ed. Çil, N., 207-224. İstanbul: İstanbul University Press.
  17. Gujarati, D. N. (2001). Temel ekonometri. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
  18. Gujarati, D.N. (2004). Basic econometrics. 4th Edition, New York: McGraw-Hill Companies.
  19. Hepkorucu, A. (2020). Doğrusal olmayan birim kök sınamalarının gelişimi ve bir test önerisi (Doktora Tezi). Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
  20. Kapetanios, G. (2005). Unit root testing against the alternative hypothesis of up to m structural breaks. Journal of Time Series Analysis. 26(1): 123-133.
  21. Karagöl, E. T. ve Ortakaya, Ü. (2014). 2013’te ekonomi. Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, SETA.
  22. Karhan, G. (2019).The middle income trap: evidence for fragile five economies. Journal of the Human and Social Science Researches. 8(1): 332-344.
  23. Kaya, Z., Tokucu, E., Aykırı, M. ve Durmuş, C. (2015). Türkiye ekonomisinde orta gelir tuzağı ve ödemeler bilançosu kısıtı. Internatıonal Conference on Eurasıan Economıes 2015. Ed. Sarı, S., Gencer, A. H. ve Sözen, İ., 830-840.
  24. Keskingöz, H. ve Dilek, S. (2016). Middle income trap and Türkiye. The Empirical Economics Letters. 15(7): 657-666.
  25. Kızılkaya, F. (2022). Orta gelir tuzağı hipotezi ve Türkiye: Ekonometrik bir yaklaşım. Akademik İzdüşüm Dergisi. 7(1): 71-83.
  26. Koçak, E. ve Bulut, Ü. (2014). Orta gelir tuzağı: Teorik çerçeve, ampirik yaklaşımlar ve Türkiye üzerine ekonometrik bir uygulama. Maliye Dergisi. (167): 1-21.
  27. Konya, S., Karaçor. Z. ve Yardımcı, P. (2017). The middle income trap: An asessment in terms of Turkish economy. DIEM: Dubrovnik International Economic Meeting. 3(1): 270-287.
  28. Kwıatkowskı, D., Phillips, P.C.B., Schmidt, P. ve Shin, Y., (1992). Testing the null of stationarity against the alternative of a unit root: How sure are we that economic time series have a unit root? Journal of Econometrics, 54 (1-3): 159–178.
  29. Manga, M., Ballı, E. ve Güreşçi, G. (2019). Orta gelir tuzağı: Türkiye üzerine ampirik bir analiz. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (59): 48-60.
  30. Nelson, C. ve Plosser, C. (1982). Trends and random walks in macroeconomic time series: Some evidence and implications. Journal of Monetary Economics. 10(2): 139-162.
  31. Nişancı, M., Gerni, M., Emsen. Ö. S. ve Türkmen, A. (2015). Türkiye ekonomisinin orta gelir tuzağına düşüp düşmediğine dair tartışma: Kur değerlenmesi çerçevesinde bir bakış. International Conference on Eurasian Economies 2015 Kazan, Rusya.
  32. Özkurt, Z. ve Akses, S. (2013). 2013 yılında Türkiye’de neler yaşandı? İktisadi Kalkınma Vakfı Değerlendirme Notu, 77.
  33. Öztürk, A. C. ve Tiftikçigil, B. (2020). Assessment of the possibility of a middle income trap in Türkiye. Journal of Life Economics. 7(4): 331-348.
  34. Öztürk, Z. ve Bayramoğlu, A. (2019). Orta gelir tuzağı hipotezi’nin panel birim kök testi ile analizi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 17(4): 200-213.
  35. Perron, P. (1989). The great crash, the oil price shock and the unit root hypothesis. Econometrica. 57(6): 1361-1401.
  36. Robertson, P. E. ve Ye, L. (2013). On the existence of a middle income trap. https://econpapers.repec.org/paper/uwawpaper/13-12.htm, (01.02.2022).
  37. Sevüktekin, M. ve Çınar, M. (2014). Ekonometrik zaman serileri analizi. Bursa: Dora Yayıncılık.
  38. Soreg, K. (2017). Theoretical approaches of income traps. Scientia Luventa 2017, Banská Bystrica, Slovakia.
  39. Şahin, İ., Başer, K. ve Karanfil, M. (2015). Orta gelir tuzağı üzerine ampirik bir çalışma: Türkiye örneği (1980- 2013). Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi. 7(2): 225-235.
  40. Şener, S., Yılancı, V. ve Canpolat, E. (2015). Satınalma gücü paritesi ve varyasyonlarının Türkiye için sınanması. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 11(25): 53-63.
  41. Taşar, İ., Gültekin, E. ve Açcı, Y. (2016). Is Türkiye in a middle income trap? Journal of Applied Research in Finance and Economics. 1(1): 36-41.
  42. The World Bank (2021), https://data.worldbank.org/, (02.08.2022).
  43. The World Bank (a) (2022). What is The World Bank atlas method. https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase/articles/77933-what-is-the-world-bank-atlas-method, (02.08.2022).
  44. The World Bank (b) (2022). The World Bank atlas method detailed methodology. https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase/articles/378832-the-world-bank-atlas-method-detailed-methodology, (02.08.2022).
  45. The World Bank (c) (2022). What is the sdr deflator, https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase/articles/378829-what-is-the-sdr-deflator, (02.08.2022).
  46. The World Bank Data (2023), https://data.worldbank.org/indicator/SL.TLF.CACT.FE.ZS, 25.02.2023.
  47. The World Bank Data Blog (2021). New world bank country classifications by income level: 2021-2022, https://blogs.worldbank.org/opendata/new-world-bank-country-classifications-income-level-2021-2022, (20.08.2021).
  48. The World Bank Data Blog (2022). New world bank country classifications by income level: 2022-2023, https://blogs.worldbank.org/opendata/new-world-bank-country-classifications-income-level-2022-2023, (02.08.2022).
  49. Tıraşoğlu, M. ve Karasaç, F. (2018). Orta Gelir Tuzağı: Yapısal Kırılmalar Altında E7 Ülkeleri İçin Ampirik Bir İnceleme. Akademik İncelemeler Dergisi. 13(2): 337-361.
  50. Tiftikçigil, B., Güriş, B. ve Yaşgül, Y. S. (2018). Does middle income trap exist: evidence from emerging economies: e7 countries for 1969-2015. Revista Galega de Economia. 27(1): 145-162.
  51. Uğurlu, E. (2019). Durağanlık ve birim kök sınamaları ders notları. İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi.
  52. Uyanık, C. (2015). Orta gelir tuzağı ve türkiye'nin konumu açısından bir değerlendirme. Sosyoekonomi. 23(26): 175-186.
  53. Ünlü, F. ve Yıldız, R. (2018). Orta gelir tuzağının belirlenmesi: Ekonometrik analiz. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 14(1): 1-20.
  54. Wooldridge, J. M. (2002). Econometric analysis of cross section and panel data. England: MIT Press.
  55. Wooldridge, J. M. (2012). Introductory econometrics: A Modern Approach. USA: Cengage Learning.
  56. Yeldan, E. (2012). Türkiye ekonomisi için beşerî sermaye ve bilgi sermayesi birikimine dayalı bir içsel büyüme modeli. Ekonomi-TEK Dergisi. 1(2): 21-60.
  57. Yeldan, E., Taşçı, K., Voyvoda, E. ve Özsan, M.E. (2012). Orta gelir tuzağından çıkış: hangi Türkiye? Cilt 1: Makro/Bölgesel/Sektörel Analiz. İstanbul: Sis Matbaacılık.
  58. Yılmaz, O. (2020). Brezilya Krizi: Büyük Resesyon (2015-2016). Siyah kuğu ekonomik krizler. Ed. Açıkgöz, B., 433-456. Bursa: Dora Yayınları.
  59. Zivot, E. ve Andrews, K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil price shock, and the unit root hypothesis. Journal of Business and Economic Statistics. 10(3): 251–270