Cilt 11 Sayı 2 (2023): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

Zaman serileri analiz modelleri ile Türkiye’nin ham petrol ithalat tahmini: 2023 yılı Mart-Aralık dönemi analizi

PDF
  • Kâmil Abdullah Eşidir,
  • Yunus Emre Gür
Kâmil Abdullah Eşidir
Dr., Fırat Kalkınma Ajansı, Elâzığ, Türkiye
Biyografi
Yunus Emre Gür
Arş. Gör. Dr., Fırat Üniversitesi, Elâzığ, Türkiye
Biyografi
DOI: https://doi.org/10.15295/bmij.v11i2.2244

Yayınlanmış 2023-06-26

Anahtar Kelimeler

  • Zaman Serisi Analizi, ARIMA Modeli, Ham Petrol, İthalat
  • Time Series Analysis, ARIMA Model, Crude Oil, Import

Nasıl Atıf Yapılır

Eşidir, K. A., & Gür, Y. E. (2023). Zaman serileri analiz modelleri ile Türkiye’nin ham petrol ithalat tahmini: 2023 yılı Mart-Aralık dönemi analizi. Business & Management Studies: An International Journal, 11(2), 594–609. https://doi.org/10.15295/bmij.v11i2.2244

Telif Hakkı (c) 2023 Kâmil Abdullah Eşidir- Yunus Emre Gür

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Özet

Türkiye, enerji ihtiyacının önemli bir kısmını ham petrol ithal ederek karşılamaktadır. Ülkenin aylık ham petrol ithalat miktarı, enerji talebinin karşılanması açısından önemli bir faktördür. Çeşitli ülkelerden ham petrol ithal edilerek bu ihtiyaç karşılanmaktadır. 2022 yılında Türkiye’nin aylık ham petrol ithalatı 2,8 milyon ton civarında olmuştur. Bu araştırmada, Türkiye’nin 2023 yılı Mart-Aralık ayları arasındaki 10 aylık ham petrol ithalat miktarlarını tahmin etmek için ARIMA modellerinin çeşitli mimarileri kullanılmıştır. ARIMA modelleri, zaman serileri analiz modelleri arasında yer almaktadır. Tasarlanan modelin bağımlı değişkeni Türkiye ham petrol aylık ithalat miktarıdır (kg). Modelin bağımsız değişkenleri ise, ham petrol yurtiçi üretici fiyat endeksi, aylık ortalama Amerikan Doları kuru (TL), aylık Türkiye ihracatı (USD), aylık Türkiye ithalatı (USD) ve aylık Avrupa petrol varil fiyatıdır (USD). Araştırmada kullanılan aylık veri setleri, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve ABD Enerji Bilgilendirme İdaresinden (EIA) elde edilmiştir.  Veri seti, 2004 yılı Ocak ayından başlayarak 2023 yılı Şubat ayına kadar olan 230 aylık dönemi içermektedir. ARIMA modelinin analiz sonuçları, istatistiksel olarak anlamlı çıkmıştır. Elde edilen tahmin sonuçlarına göre, 2023 yılı Mart-Aralık ayları arasında Türkiye’nin aylık ham petrol ithalat miktarlarının 2,4 ile 2,65 milyon ton arasında değişeceği ön görülmüştür.

PDF

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

  1. Adebayo, T. S. (2023). Çevresel sürdürülebilirlik koridorunun değerlendirilmesi: Türkiye'de petrol tüketimini, hidro enerji tüketimini ve ekolojik ayak izini ilişkilendirmek. Çevre Bilimi ve Kirlilik Araştırması , 30 (7), 18890-18900.
  2. Balat, M. (2010). Security of energy supply in Turkey: Challenges and solutions. Energy Conversion and Management, 51(10), 1998-2011.
  3. Çubuk, M. (2021). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile İllerin Yatırım Ortamlarının Karşılaştırılması. Ankara: Gazi Kitabevi, s. 183.
  4. Çubuk, M. ve Eşidir, K. A. (2021). Zaman Serileri Analizi ile Türkiye Tavuk Yumurtası Sektörü Üretim ve İhracat Tahmini, Gazi Kitabevi, ISBN: 978-625-7588-55-3, Baskı: Mayıs, Ankara, s. 79.
  5. Ediger, V. Ş., & Akar, S. (2007). ARIMA forecasting of primary energy demand by fuel in Turkey. Energy policy, 35(3), 1701-1708.
  6. Ediger, V. Ş., & Berk, I. (2011). Crude oil import policy of Turkey: Historical analysis of determinants and implications since 1968. Energy Policy, 39(4), 2132-2142.
  7. Ediger, V. Ş., Akar, S., & Uğurlu, B. (2006). Forecasting production of fossil fuel sources in Turkey using a comparative regression and ARIMA model. Energy Policy, 34(18), 3836-3846.
  8. Ediger, V., & Berk, İ. (2011). Crude oil import policy of Turkey: Historical analysis of determinants and implications since 1968. Energy Policy, 39(4), 2132-2142.
  9. Eşidir, K. A. , Gür, Y. E. , Yoğunlu, V. & Çubuk, M. (2022). Yapay Sinir Ağları (YSA) ve ARIMA Modelleri ile Türkiye’de Aylık Sıfır km Otomobil Satış Adetlerinin Tahmin Edilmesi. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 9 (2) , 260-277. DOI: 10.47097/piar.1132101
  10. Ghosh, S. (2009). Import demand of crude oil and economic growth: Evidence from India. Energy Policy, 37(2), 699-702.
  11. Gujarati, D. N. (2003). Basic Econometrics, McGraw Hill, Newyork.
  12. Gumus, M., & Kiran, M. S. (2017, October). Crude oil price forecasting using XGBoost. In 2017 International conference on computer science and engineering (UBMK) (pp. 1100-1103). IEEE.
  13. İnançlı, S., & Akı, A. (2022). Empirical analysis of the relationship between energy imports and current account deficit in Turkey for the period of 2010-2019. Business & Management Studies: An International Journal, 10(1), 120.
  14. Jiping, X., & Ping, W. (2008). An Analysis of Forecasting Model of Crude Oil Demand Based on Cointegration and Vector Error Correction Model (VEC). 2008 International Seminar on Business and Information Managemenent, 1, 485-488.
  15. Kankal, M., Akpınar, A., Kömürcü, M. İ., & Özşahin, T. Ş. (2011). Modeling and forecasting of Turkey’s energy consumption using socio-economic and demographic variables. Applied Energy, 88(5), 1927-1939.
  16. Kıran, M. S., Özceylan, E., Gündüz, M., & Paksoy, T. (2012). A novel hybrid approach based on particle swarm optimization and ant colony algorithm to forecast energy demand of Turkey. Energy conversion and management, 53(1), 75-83.
  17. Kim, H., & Baek, J. (2013). Assessing dynamics of crude oil import demand in Korea. Economic Modelling, 35, 260-263.
  18. Navarro-Esbrı, J., Diamadopoulos, E., & Ginestar, D. (2002). Time series analysis and forecasting techniques for municipal solid waste management. Resources, conservation and Recycling, 35(3), 201-214.
  19. Omidi, A., & Orhon Özdağ, H. (2023). Analyzing the Mutual Geopolitical and Security Complementarity of Iran and Turkey: Border, Energy, and Water. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 1-21.
  20. Ozturk, I., & Arisoy, I. (2016). An estimation of crude oil import demand in Turkey: Evidence from time-varying parameters approach. Energy Policy, 99, 174-179.
  21. Özata, E. (2014). Sustainability of current account deficit with high oil prices: Evidence from Turkey. International Journal of Economic Sciences, 3(2), 71-88.
  22. Raza, M. Y., & Lin, B. (2021). Oil for Pakistan: What are the main factors affecting the oil import?. Energy, 237, 121535, 1-12.
  23. Solak, A. O. (2013). Türkiye’nin toplam petrol talebi ve ulaştırma sektörü petrol talebinin arıma modeli ile tahmin edilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 131-142.
  24. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), www.tuik.gov.tr, Erişim Tarihi: 25.04.2023
  25. U.S. Energy Information Administration-ABD Enerji Bilgilendirme İdaresi (EIA), http://www.eia.gov/dnav/pet/pet_pri_spt_s1_m.htm, Erişim Tarihi: 24.04.2023.
  26. Ünler, A. (2008). Improvement of energy demand forecasts using swarm intelligence: The case of Turkey with projections to 2025. Energy policy, 36(6), 1937-1944.
  27. Ürkmez, İ., & Okyar, M. C. (2022). The Effect of Renewable Energy on Energy Import Dependence: An Empirical Analysis in Turkey. Siyasal: Journal of Political Sciences, 31(2), 443-462.
  28. Zhao, X., & Wu, Y. (2007). Determinants of China’s Energy Imports: An Empirical Analysis. Energy Policy, 35(8), 4235-4246.
  29. Ziramba, E. (2010). Price and income elasticities of crude oil import demand in South Africa: A co-integration analysis. Energy Policy, 38(12), 7844-7849.