Cilt 11 Sayı 1 (2023): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

Stresle baş etme davranışları ile kriz yönetimi becerisi ilişkisinde göreve ilişkin mesleki kaygının aracı rolü: COVİD-19 pandemisi döneminde bir araştırma

PDF (English)
  • Mehmet Emirhan KULA
Mehmet Emirhan KULA
Dr. Öğr. Üyesi, Erzurum Teknik Üniversitesi, Erzurum, Türkiye
DOI: https://doi.org/10.15295/bmij.v11i1.2189

Yayınlanmış 2023-03-25

Anahtar Kelimeler

  • Stress, Stress Management, Crisis, Crisis Management, Anxiety, Occupational Anxiety
  • Stres, Stres Yönetimi, Kriz, Kriz Yönetimi, Kaygı, Mesleki Kaygı

Nasıl Atıf Yapılır

KULA, M. E. (2023). Stresle baş etme davranışları ile kriz yönetimi becerisi ilişkisinde göreve ilişkin mesleki kaygının aracı rolü: COVİD-19 pandemisi döneminde bir araştırma. Business & Management Studies: An International Journal, 11(1), 152–167. https://doi.org/10.15295/bmij.v11i1.2189

Telif Hakkı (c) 2023 Mehmet Emirhan KULA

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Özet

COVİD-19 Pandemisi Dünya’nın her yerindeki sağlık çalışanlarını aşırı baskı altında karar almak ve uygulamak durumunda bırakmıştır ki yaşanan bu süreç doğal olarak bütün sağlık çalışanları için önemli bir stres ve kaygı kaynağıdır. Çalışmada stresle baş etme davranışları ile kriz yönetimi becerileri ilişkisinde göreve ilişkin mesleki kaygının aracılık rolü incelenmiştir. Örneklem Doğu Anadolu Bölgesinde görev alan hemşirelerden oluşmaktadır. Araştırmanın COVİD-19 salgın tedbirleri kapsamında yürütülmesi sebebiyle anket formu elektronik olarak gerçekleştirilmiş ve 400 elektronik anket analize tabi tutulmuştur. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre stresle baş etme davranışları ile kriz yönetimi becerisi ve göreve ilişkin mesleki kaygı arasında; göreve ilişkin mesleki kaygı ile kriz yönetimi becerisi arasında anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. İlaveten, stresle baş etme davranışları ile kriz yönetimi becerisi arasındaki ilişkide göreve ilişkin mesleki kaygının da aracılık etkisi olduğu tespit edilmiştir. Sonuçlar, ilgili alan yazında gerçekleştirilmiş araştırma sonuçları ekseninde tartışılmıştır.

PDF (English)

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

  1. Akanji, B. (2013). Occupational Stress: A Review on Conceptualisations, Causes and Cure. http://repository.elizadeuniversity.edu.ng/jspui/handle/20.500.12398/337
  2. Al‐Dabbagh, Z. S. (2020). The Role of Decision‐maker in Crisis Management: A qualitative Study Using Grounded Theory (COVID‐19 Pandemic Crisis as A Model). Journal of Public Affairs, 20(4), e2186. https://doi.org/10.1002/pa.2186
  3. Aslan, H., & Pekince, H. (2020). Nursing students' views on the COVID‐19 pandemic and their percieved stress levels. Perspectives in psychiatric care, 57(2), 695-701. https://doi.org/10.1111/ppc.12597
  4. Aslankoç, R., Öztürk, M., & Yıldırım, N. (2001). Ebe ve hemşirelerin mesleki sorunları ve anksiyete ile ilişkisi. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 8(2). 12-20. https://dergipark.org.tr/en/pub/sdutfd/issue/20964/225420
  5. Baack, S., & Alfred, D. (2013). Nurses’ preparedness and perceived competence in managing disasters. Journal of nursing scholarship, 45(3), 281-287. https://doi.org/10.1111/jnu.12029
  6. Baron, R. M. & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182. https://psycnet.apa.org/buy/1987-13085-001
  7. Baştürk, S., & Taştepe, M. (2013). Evren ve örneklem. Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Vize Yayıncılık, 129-215
  8. Baykal, Ü., Türkmen, E., Alan, H., Başulaş, Ç. Y., Göktepe, N., Gümüş, E., ... & Tekın, D. E. (2020). Türkiye’de COVID-19 Salgını: Kriz Yönetiminde Yönetici Hemşirelerin Deneyimleri ve Yönetici Hemşireler Derneği’nin Faaliyetleri•. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi (HEAD), 17(3), 290-293. https://doi.org/10.5222/HEAD.2020.36024
  9. Bennett, S. (Ed.). (2012). Innovative thinking in risk, crisis, and disaster management. Aldershot: Gower Publishing, Ltd.
  10. Bernhardsdóttir, Á. E. (2015). Crisis-related decision-making and the influence of culture on the behaviour of decision makers: cross-cultural behaviour in crisis preparedness and response. Berlin: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-20714-8
  11. Buheji, M., & Buhaid, N. (2020). Nursing human factor during COVID-19 pandemic. Int J Nurs Sci, 10(1), 12-24. https://doi.org/10.5923/j.nursing.20201001.02
  12. Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. 14. Baskı, Ankara: PEGEM Akademi. https://doi.org/10.14527/9789756802748
  13. Cabı, E., & Yalçınalp, S. (2013). Öğretmen adaylarına yönelik mesleki kaygı ölçeği (MKÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(44), 85-96. https://dergipark.org.tr/en/pub/hunefd/issue/7792/101944
  14. Chirico, F., Nucera, G., & Magnavita, N. (2021). Protecting the mental health of healthcare workers during the COVID-19 emergency. BJPsych International, 18(1). 1-2 https://doi.org/10.1192/bji.2020.39
  15. Choudhury, K. (2013). Managing workplace stress: The cognitive behavioural way. Berlin: Springer Science & Business Media. https://doi.org/10.1007/978-81-322-0683-5_5
  16. Colvell, K. (2018). Leading During a Crisis. Leadership in Healthcare and Public Health. https://ohiostate.pressbooks.pub
  17. Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve Lisrel uygulamaları. Ankara: PEGEM Akademi.
  18. Dewe, P. J., O'Driscoll, M. P., & Cooper, C. (2010). Coping with work stress: A review and critique. West Sussex: Wiley
  19. Di Tella, M., Romeo, A., Benfante, A., & Castelli, L. (2020). Mental health of healthcare workers during the COVID‐19 pandemic in Italy. Journal of evaluation in clinical practice, 26(6), 1583-1587. https://doi.org/10.1111/jep.13444
  20. Efstathiou Panos, M. D., Dafni, P., & Manwlidou Zacharoula, R. N. (2009). Crisis management in the Health Sector; Qualities and characteristics of health crisis managers. International Journal of caring sciences, 2(3), 105-107. https://www.researchgate.net/profile/Panos-Efstathiou
  21. Greenberg, N., Docherty, M., Gnanapragasam, S., & Wessely, S. (2020). Managing mental health challenges faced by healthcare workers during COVID-19 pandemic. bmj, 368. https://doi.org/10.1136/bmj.m1211
  22. Hede, S. (2017). Perceptions of crisis preparedness and motivation: A study among municipal leaders. Safety science, 95, 83-91. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2017.02.010
  23. Kaya, M., Genç, M., Kaya, B., & Pehlivan, E. (2007). Tıp fakültesi ve sağlık yüksekokulu öğrencilerinde depresif belirti yaygınlığı, stresle başa çıkma tarzları ve etkileyen faktörler. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2), 137-146. https://www.acarindex.com/pdfler/acarindex-4ecab237-9a50.pdf
  24. Karaca, A., Yıldırım, N., Ankaralı, H., Açıkgöz, F., & Akkuş, D. (2015). Hemşirelik Öğrencileri İçin Algılanan Stres, Biyo-psiko-sosyal Cevap ve Stresle Başetme Davranışları Ölçeklerinin Türkçe'ye Uyarlanması. Journal of Psychiatric Nursing/Psikiyatri Hemsireleri Dernegi, 6(1). 15-25. https://jag.journalagent.com/phd/pdfs/Phd-40316-Original_Article-Karaca.Pdf
  25. Karaman, F. (2022). Hemşirelik Öğrencilerinin Mesleki Değer Algıları: COVID-19 Pandemi Sürecine İlişkin Tanımlayıcı Çalışma. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 5(1), 16-21. https://doi.org/10.54189/hbd.1025583
  26. Kim, Y. J. (2014). Type of coping with stress of nursing students. Journal of the Korea Convergence Society, 5(3), 29-39. https://www.koreascience.or.kr/article/JAKO201430169052087.page
  27. Laal, M., & Aliramaie, N. (2010). Nursing and coping with stress. International Journal of Collaborative Research on Internal Medicine & Public Health, 2(5), 168-181. https://www.iomcworld.org/abstract/nursing-and-coping-with-stress-18480.html
  28. Larson, L. L. (2004). Internal auditors and job stress. Managerial Auditing Journal. https://doi.org/10.1108/02686900410562768
  29. Lazarus, R. S. Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. Springer, New York
  30. Lee, J., & Graham, A. V. (2001). Students’ perception of medical school stress and their evaluation of a wellness elective. Medical education, 35(7), 652-659. https://doi.org/10.1046/j.1365-2923.2001.00956.x
  31. Lovrić, R., Farčić, N., Mikšić, Š., & Včev, A. (2020). Studying during the COVID-19 pandemic: A qualitative inductive content analysis of nursing students’ perceptions and experiences. Education Sciences, 10(7), 188. https://doi.org/10.3390/educsci10070188
  32. Luthans , F. & Avolio , B. J. ( 2009 ) The ‘ point ’ of positive organizational behaviour . Journal of Organizational Behaviour (30), 291-308. https://doi.org/10.1002/job.589
  33. Matteson, M. T. & Ivancevich. J. M. (1990). Merger and acquisition stress: Fear and uncertainty at mid- career. Prevention in Human Services, 8(1), 139–158. https://doi.org/10.1300/j293v08n01_10
  34. Mena-Tudela, D., González-Chordá, V. M., Andreu-Pejó, L., Mouzo-Bellés, V. M., & Cervera-Gasch, Á. (2021). Spanish nursing and medical students' knowledge, confidence and willingness about COVID-19: A cross-sectional study. Nurse Education Today, 103, 104957. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2021.104957
  35. Michno, D. A., Tan, J., Adelekan, A., Konczalik, W., & Woollard, A. C. S. (2021). How can we help? Medical students’ views on their role in the COVID-19 pandemic. Journal of public health. Oxford: England. https://doi.org/10.1093/pubmed/fdaa271
  36. Montes-Berges, B., Castillo-Mayén, M. R., Rodríguez-Espartal, N., López-Zafra, E., & Augusto, J. M. (2011). Transversal competence for nursing and physiotherapy students. In INTED2011 Proceedings (pp. 3345-3351). IATED.
  37. Ocaktan, M. E., Keklik, A., & Çöl, M. (2002). Abidinpaşa sağlık grup başkanlığı'na bağlı sağlık ocaklarında çalışan sağlık personelinde Spielberger durumluluk ve sürekli kaygı düzeyi. https://doi.org/10.1501/tipfak_0000000705
  38. Özsaban, A., Turan, N., & Hatice, K. A. Y. A. (2019). Resilience in nursing students: The effect of academic stress and social support. Clinical and Experimental Health Sciences, 9(1), 69-76. https://doi.org/10.33808/marusbed.546903
  39. Özgüven, H. D., Soykan, Ç., Haran, S., & Gençöz, T. (2003). Intihar Girişiminde Depresyon ve Kaygi Belirtileri ile Problem Çözme Becerileri ve Algilanan Sosyal Desteğin Önemi. Türk Psikoloji Dergisi. (52), 1-11 https://www.psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpd1300443320030000m000191.pdf
  40. Quarantelli, E. L. (1988). Disaster crisis management: A summary of research findings. Journal of management studies, 25(4), 373-385. https://doi.org/10.1111/j.1467-6486.1988.tb00043.x
  41. Quick, J. C., & Henderson, D. F. (2016). Occupational stress: Preventing suffering, enhancing well-being. International journal of environmental research and public health, 13(5), 459. https://doi.org/10.3390/ijerph13050459
  42. Pearson, C. M., & Clair, J. A. (1998). Reframing crisis management. Academy of management review, 23(1), 59-76. https://doi.org/10.2307/259099
  43. Peiró, T., Lorente, L., & Vera, M. (2020). The COVID-19 Crisis: Skills that are paramount to build into Nursing Programs for future global health Crisis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(18), 6532. https://doi.org/10.3390/ijerph17186532
  44. Phillips, B., Neal, D. M., & Webb, G. (2017). Introduction to emergency management. CRC Press. https://doi.org/10.1201/9781315394701
  45. Robert, B., & Lajtha, C. (2002). A new approach to crisis management. Journal of contingencies and crisis management, 10(4), 181-191. https://doi.org/10.1111/1468-5973.00195
  46. Ross Owen, T., & Fitch, T. J. (2003). Career concerns of displaced workers in vocational training. Community College Journal of Research &Practice, 27(3), 191-201. https://doi.org/10.1080/713838119
  47. Savitsky, B., Findling, Y., Ereli, A., & Hendel, T. (2020). Anxiety and coping strategies among nursing students during the COVID-19 pandemic. Nurse Education in Practice, 46, 102809. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2022.e08734
  48. Sayın, N. (2008). Ortaöğretim kurumlarında kriz yönetimi stratejisinin incelenmesi (İstanbul ili örneği) (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Universitesi, İstanbul, Türkiye.
  49. Schmidt, C. K., Davis, J. M., Sanders, J. L., Chapman, L. A., Cisco, M. C., & Hady, A. R. (2011). Exploring nursing students' level of preparedness for disaster response. Nursing education perspectives, 32(6), 380-383. https://doi.org/10.5480/1536-5026-32.6.380
  50. Sheu, S., Lin, H. S., & Hwang, S. L. (2002). Perceived stress and physio-psycho-social status of nursing students during their initial period of clinical practice: the effect of coping behaviours. International journal of nursing studies, 39(2), 165-175. https://doi.org/10.1016/s0020-7489(01)00016-5
  51. Spoorthy, M. S., Pratapa, S. K., & Mahant, S. (2020). Mental health problems faced by healthcare workers due to the COVID-19 pandemic–A review. Asian journal of psychiatry, 51, 102119. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.102119
  52. Steptoe-Warren, G. (2013). Occupational psychology: An applied approach. (1 ed.) Pearson Education. https://pureportal.coventry.ac.uk/en/publications/occupational-psychology-an-applied-approach
  53. Švarcová, I., Hošková-Mayerová, Š., & Navratil, J. (2016). Crisis management and education in health. In Proceedings of the 7th ICEEPSY International Conference on Education and Educational Psychology, Rhodes, Greece (pp. 11-15).
  54. Temel, E., Bahar, A., & Çuhadar, D. (2007). Öğrenci hemşirelerin stresle baş etme tarzları ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(5), 107-118. http://dergi.firat.edu.tr/index.php/fshd/issue/archive
  55. Temel, M., Çelikkalp, Ü., Bilgiç, Ş., & Saraçoğlu, G. V. (2020). Hemşirelik Öğrencilerinin Mezuniyet Sonrasına Yönelik Mesleki Kaygıları Ve Etkileyen Faktörler. Anadolu Hemşirelik Ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 23(1), 23-34. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunihem/article/478072
  56. Uludağ, G., Taşdöven, H., & Dönmez, M. (2014). Polis adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 75-94. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunisosbil/issue/2836/38656
  57. Veenema, T. G., Griffin, A., Gable, A. R., MacIntyre, L., Simons, R. N., Couig, M. P., ... & Larson, E. (2016). Nurses as leaders in disaster preparedness and response—a call to action. Journal of Nursing Scholarship, 48(2), 187-200. https://doi.org/10.1111/jnu.12198
  58. Yağar, F., & Dökme, S. (2018). Niteliksel Araştirmalarin Planlanmasi: Araştirma Sorulari, Örneklem Seçimi, Geçerlik ve Güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9. https://dergipark.org.tr/en/pub/gsbdergi/issue/39953/474327
  59. Yeniçeri, N., Mevsim, V., Özçakar, N., Özan, S., Güldal, D., & Başak, O. (2007). Tıp eğitimi son sınıf öğrencilerinin gelecek meslek yaşamları ile ilgili yaşadıkları anksiyete ile sürekli anksiyetelerinin karşılaştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 21(1), 19-24. https://dergipark.org.tr/en/pub/deutip/issue/4647/63391
  60. Yıldırım, N., Karaca, A., Ankaralı, H., Açıkgöz, F., & Akkuş, D. (2016). Stress experienced by Turkish nursing students and related factors. Clinical and Experimental Health Sciences, 6(3), 121-128. https://doi.org/10.5152/clinexphealthsci.2016.061