Cilt 10 Sayı 4 (2022): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü

PDF
  • Ezgi Fatma ERBAŞ KELEBEK
Ezgi Fatma ERBAŞ KELEBEK
Öğr. Gör. Dr., Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli, Türkiye
DOI: https://doi.org/10.15295/bmij.v10i4.2155

Yayınlanmış 2022-12-25

Anahtar Kelimeler

  • İş Stresi, Sosyal Sanal Kaytarma, Bilinçli Farkındalık, Banka Çalışanları
  • Work Stress, Social Cyberloafing, Mindfulness, Bank Employees

Nasıl Atıf Yapılır

ERBAŞ KELEBEK, E. F. (2022). İş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü. Business & Management Studies: An International Journal, 10(4), 1529–1544. https://doi.org/10.15295/bmij.v10i4.2155

Telif Hakkı (c) 2022 Ezgi Fatma ERBAŞ KELEBEK

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Özet

Bu çalışmada, banka çalışanlarının yaşadığı iş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisi incelenmiştir. Ek olarak bu etki üzerinde bilinçli farkındalığın moderatör rolü de incelenmiştir. Kocaeli’nde faaliyet gösteren özel banklarda çalışan 219 banka çalışanı araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Çalışma nicel bir çalışma olup anket yöntemi kullanılmıştır. Veriler İş Stresi Ölçeği, Sosyal Sanal Kaytarma Ölçeği ve Bilinçli Farkındalık Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Her bir ölçeğin faktör yapısını görebilmek için açıklayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Hipotezleri test etmek için ise regresyon analizi ve PROCESS SPSS makrosu kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre banka çalışanlarının iş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerinde pozitif etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlara ek olarak bilinçli farkındalığın iş stresi ve sosyal sanal kaytarma arasındaki ilişkide moderatör etkisinin olduğu saptanmıştır. Diğer bir deyişle yüksek bilinçli farkındalıktan ziyade düşük bilinçli farkındalık söz konusu olduğunda iş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisi daha güçlüdür. Bu bulgular ışığında mevcut çalışma sosyal sanal kaytarma değişkenini stresle başa çıkma yöntemi olarak inceleyerek değişkene yeni bir bakış açısı sağlamıştır. Sosyal sanal kaytarmanın iş stresi ile baş edebilmek için nasıl bir çare olabileceğini anlamak için ise başa çıkma teorisi dikkate alınmıştır. Böylece başa çıkma ve iş stresi literatürü birleştirilmiştir.

PDF

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

  1. Abubakar, A. M., & Al‐zyoud, M. F. (2021). Problematic Internet usage and safety behaviour: Does time autonomy matter? Telematics and Informatics, 56, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.tele.2020.101501
  2. Aghaz, A., & Sheikh, A. (2016). Cyberloafing and job burnout: An investigation in the knowledge-intensive sector. Computers in Human Behaviour, 62, 51–60. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.03.069.
  3. Ahmad, A., & Omar, Z. (2017). Understanding who cyberloafs from the self-control perspective: A study in the public service sector. International Journal of Advanced and Applied Sciences, 4(8), 123–128. https://doi.org/10.21833/IJAAS.2017.08.017
  4. Alharthi, S., Levy, Y., Wang, L., & Hur, I. (2021). Employees’ mobile cyberslacking and their commitment to the organization. Journal of Computer Information Systems, 61(2), 141–153. https://doi.org/10.1080/08874417.2019.1571455
  5. Alqahtani, N., Innab, A., Alammar, K., Alkhateeb, R., Kerari, A., & Alharbi, M. (2022). Cyberloafing behaviouurs in nursing: The role of nursing stressors. International Journal of Nursing Practice, Early view, 1-10 https://doi.org/10.1111/ijn.13079
  6. Andreassen, C. S., Torsheim, T., & Pallesen, S. (2014). Predictors of use of social network sites at work - a specific type of cyberloafing. Journal of Computer-Mediated Communication, 19(4), 906–921. https://doi.org/10.1111/jcc4.12085
  7. Arslan, İ. (2018). Bilinçli farkındalık, depresyon düzeyleri ve algılanan stres arasındaki ilişki. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2) , 73-86. http://doi.org/10.20493/birtop.477445
  8. Ay, F.A., G. Demirel, & N. Erbas, (2017). The effects of organizational justice perceptions on cyber-loafing behaviouurs: a research on heath workers. Research Journal of Business and Management (RJBM), 4, 400-409. http://doi.org/10.17261/Pressacademia.2017.717
  9. Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182. https://doi.org/10.1037//0022-3514.51.6.1173
  10. Baturay, M. H., & Toker, S. (2015). An investigation of the impact of demographics on cyberloafing from an educational setting angle. Computers in Human Behaviour, 50, 358–366. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.03.081
  11. Blanchard, A. L., & Henle, C. A. (2008). Correlates of different forms of cyberloafing: The role of norms and external locus of control. Computers in Human Behaviouur, 24(1), 1067-1084. https://doi.org/10.1016/j.chb.2007.03.008.
  12. Bishop, S. R., Lau, M., Shapiro, S., Carlson, L., Anderson, N. D., Carmody, J., & Devins, G. (2004). Mindfulness: A proposed operational definition. Clinical Psychology: Science and Practice, 11(3), 230-241. https://doi:10.1093/clipsy/bph077
  13. Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 84(4), 822-848. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.4.822.
  14. Çivilidağ, Aydın, (2017). İş yaşamında sanal kaytarmanın iş stresi ve iş doyumu ile ilişkisi üzerine bir araştırma. Akademik Bakış Dergisi, 59, 355-373
  15. Dhir, A, Yossatorn, Y., Kaur, P, & Chen, S. (2018). Online social media fatigue and psychological well-being: A study of compulsive use, fear of missing out, fatigue, anxiety and depression. International Journal of Information Management, 40, 141–152. https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2018.01.012
  16. Deniz, M. E., Erus, S. M., & Büyükcebeci, A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ilişkisinde duygusal zekânın aracılık rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7(47), 17-31. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/42743/515880
  17. Demir, V. (2017). Bilinçli farkındalık temelli bilişsel terapi programının üniversite öğrencilerinin kaygı düzeylerine etkisi. Opus Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(12), 98-118. https://doi.org/10.26466/opus.294058
  18. Efeoğlu, İ.E, & Özgen, H. (2007). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: İlaç sektöründe bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 237-254.
  19. Ericson, T., Kjønstad, B. G., & Barstad, A. (2014). Mindfulness and sustainability. Ecological Economics, 104, 73–79. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2014.04.007
  20. Gökçearslan, Ş., Uluyol, Ç., & Şahin, S. (2018). Smartphone addiction, cyberloafing, stress and social support among university students: A path analysis. Children and Youth Services Review, 91, 47–54. doi:10.1016/j.childyouth.2018.05
  21. Grover, S. L., Teo, S. T., Pick, D., & Roche, M. (2017). Mindfulness as a personal resource to reduce work stress in the job demandsresources model. Stress and Health, 33(4), 426–436. https://doi.org/10.1002/smi.2726
  22. Henle, C. A., & Blanchard, A. L. (2008). The interaction of work stressors and organizational sanctions on cyberloafing. Journal of Managerial Issues, 20(3), 383-400. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/40604617
  23. Hu, Y., Chen, Y., & Ye, M. (2021). Eager to belong: Social cyberloafing as a coping response to workplace ostracism. Current Psycholog, Çevrimiçi yayın, 1-10. https:// doi.org/10.1007/s12144-021-01690-y
  24. İslamoğlu, A. Hamdi, & Alnıaçık Ü. (2019). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (SPSS Uygulamaları) (2. Baskı). İstanbul: Beta
  25. Kendiroğlu Özen, P. (2022). Örgütsel stresin örgütsel sessizlik ve sanal kaytarma üzerine etkileri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Alanya). Erişim adresi: http://acikerisim.alanya.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12868/1515?show=full
  26. Koay, K. Y., Soh, P. C.-H., & Chew, K. W. (2017). Do employees’ private demands lead to cyberloafing? The mediating role of job stress. Management Research Review, 40(9), 1025–1038. doi:10.1108/mrr-11-2016-0252
  27. Kyriacou, C. (2001). Teacher stress: Directions for future Research. Educational Review, 53(1), 27-35. https://doi.org/10.1080/00131910120033628
  28. Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. New York: Springer.
  29. Liberman, B., Seidman, G., MCKenna, K.Y.A., & Buffardi, L.E. (2011). Employee job attitudes and organizational characteristics as predictors of cyberloafing, Computers in Human Behaviour, 27(6), 2192-2199. https://doi.org/10.1016/j.chb.2011.06.015
  30. Lim, V. K. G. (2002). The IT way of loafing on the job: cyberloafing, neutralizing and organizational justice. Journal of Organizational Behaviour, 23, 675–694. https://doi.org/10.1002/job.161
  31. Lim, V. K. G., & Chen, D. J. Q. (2012). Cyberloafing at the workplace: Gain or drain on work? Behaviouur & Information Technology, 31(4), 343–353. https://doi.org/10.1080/01449290903353054
  32. Mishra, D., & Tagja, N. (2022). Cyberslacking for coping stress? Exploring the role of mindfulness as personal resource. International Journal of Global Business and Competitiveness, Çevrimiçi yayın, 1-10. https://doi.org/10.1007/s42943-022-00064-w
  33. O’Neill, T. A., Hambley, L. A., & Bercovich, A. (2014). Prediction of cyberslacking when employees are working away from the office. Computers in Human Behaviour, 34, 291–298. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.02.015
  34. Örücü, E., & Yıldız, H. (2014). İşyerinde kişisel internet ve teknoloji kullanımı: Sanal kaytarma. Ege Akademik Bakış Dergisi, 14(1), 99-114. https://doi.org/10.21121/eab.2014118071
  35. Özer S., & Çolak A. (2022). Dijital çağın meta-tüketicilerini anlamaya yönelik kavramsal bir değerlendirme. Y.Z.C. Uğurhan (Ed.), Dijitalleşme bağlamında birey, toplum ve iletişim (s. 7-29) içinde. İstanbul: Eğitim Yayınevi.
  36. Özkalp, E., & Yıldız, H. (2018). Olumlu ve olumsuz sanal kaytarma davranışlarının işteki stres üzerindeki etkisi. İş, Güc: Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 20(1) 57-74.
  37. Özkalp, E., Aydın, U., & Tekeli, S. (2012). Sapkın örgütsel davranışlar ve çalışma yaşamında yeni bir olgu: Sanal kaytarma (cyberloafing) ve iş ilişkilerine etkileri. Çimento İşveren Dergisi, 26 (2), 19-33. Erişim adresi: https://33doxp2ncc21zsc1r9kym919-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2019/10/mart2012.pdf
  38. Özüdoğru, M., & Yıldırım, Y.T. 2020. Sanal Kaytarma ve işgören performansı ilişkisinde iş stresinin düzenleyici etkisinin incelenmesi: Sağlık sektöründe bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 467-490. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1151037
  39. Özyeşil, Z., Arslan, C., Kesici, Ş., & Deniz, M. E. (2011). Bilinçli farkındalık ölçeği’ni Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(160). Erişim adresi: http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/697
  40. Parmaksız, İ. (2020). Yaşam doyumuyla bilinçli farkındalık arasındaki ilişki: Yetişkinler üzerine bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33 (1), 157-176. https://doi.org/10.19171/Uefad.587932
  41. Robinson, S. L., & Bennett, R. J. (1995). A typology of deviant workplace behaviours: A multidimensional scaling study. Academy of Management Journal, 38(2), 555–572. https://doi.org/10.5465/256693
  42. Shapiro, S. L., & Carlson, L. E. (2009). The art and science of mindfulness: Integrating mindfulness into psychology and the helping professions. (2. Baskı). Washington: American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/11885-000
  43. Sonnentag, S., Reinecke, L., Mata, J., & Vorderer, P. (2018). Feeling interrupted—Being responsive: How online messages relate to affect at work. Journal of Organizational Behaviour, 39(3), 369–383. https:// doi.org/10.1002/job.223
  44. Stoddart, S. R. (2016). The impact of cyberloafng and mindfulness on employee burnout (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Wayne State University Michigan) Erişim adresi: https://digitalcommons.wayne.edu/oa_dissertations/1487.
  45. Şen E., Tozlu, E., Ateşlioğlu H., & Özdemir A. (2016). The effects of work stress on cyberloafing behaviour in higher education institutions. Eurasian Academy of Sciences Social SciencesJournal, 1, 523-535. http://dx.doi.org/10.17740/eas.soc.2016.MSEMP-42
  46. Tozkoparan, S. B., & Kuzu, A. (2019). The relationship between fear of missing out (FoMO) levels and cyberloafing behaviours of teacher candidates. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(1), 87–110. https://doi.org/10.18039/ajesi.520825
  47. Ugrin, J.C., Pearson, J.M., & Odom, M.D. (2007). Profiling cyber-slackers in the workplace: Demographic, cultural, and workplace factors. Journal of Internet Commerce, 6(3), 75-89. http://dx.doi.org/10.1300/J179v06n03_04
  48. Ülev, E. (2014). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık düzeyi ile stresle başa çıkma tarzının depresyon, kaygı ve stres belirtileriyle ilişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ankara). Erişim adresi: http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/1321/41ab2021-bb3d-4928-8ef2-7ca05ca49c40.pdf?sequence=1
  49. Ünal, Ö. F., & Tekdemir S. (2015). Sanal Kaytarma: Bir Kamu Kurumunda Ampirik Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 95-118. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/194136
  50. Vitak, J., Crouse, J., & Larose, R. (2011). Personal internet use at work: Understanding cyberslacking. Computers in Human Behaviour, 27(5), 1751–1759. https://doi.org/10.1016/j.chb.2011.03.002
  51. Weatherbee, Terrance G. (2010), Counterproductive use of technology at work: Information and communications technologies and cyberdeviancy. Human Resource Management Review,20, 35-44. https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2009.03.012
  52. Weinstein, N., Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2009). A multi-method examination of the effects of mindfulness on stress attribution, coping, and emotional well-being. Journal of Research in Personality, 43(3), 374–385. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2008.12.008
  53. Wu, J., Mei, W., Liu, L., & Ugrin, J. C., (2020). The bright and dark sides of social cyberloafing: Effects on employee mental health in China. Journal of Business Research, 112,
  54. Wu, J., Mei, W., Ugrin, J., Liu, L., & Wang, F. (2021). Curvilinear performance effects of social cyberloafing out of class: The mediating role as a recovery experience. Information Technology & People, 34(2), 581–598. https://doi.org/10.1108/ITP-03-2019-0105
  55. Yağcı, M., Yüceler, A. (2016). Cyber Loafing with its conceptual aspects. International, Journal of Social Sciences and Education Research, 2(2), 531-540. https://doi.org/10.24289/ijsser.279064
  56. Yıldırım, A.C. Turkish banks and digitalization: Policy recommendations from a qualitative study. Journal of BRSA Banking and Financial Markets, 14(2), 145-174. Erişim adresi: http://www.bddk.org.tr/ContentBddk/BddkDergi/dergi_0028_04.pdf
  57. Yıldız, H., & Yıldız, B. (2021). Testing the validity and reliability of a Turkish version of the social cyberloafing scale. Perspectives in Psychiatric Care, Çevrimiçi yayın, 1-10. https://doi.org/10.1111/ppc.12930
  58. Zhong, S., Qiu, L., & Sun, B. (2020). Internet and firm development. International Journal of Crowd Science, 4(2), 171–187. https://doi.org/10.1108/IJCS-11-2019-0032