Cilt 11 Sayı 1 (2023): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

Bilinçli farkındalık ile örgütsel çıktılar (iş tatmini, iş performansı ve işten ayrılma niyeti) ilişkisi: Duygusal zekânın aracı rolü

PDF
  • Ceren AYDOĞMUŞ
Ceren AYDOĞMUŞ
Dr. Öğretim Görevlisi, Bilkent Üniversitesi, İşletme Bölümü, Ankara, Türkiye
DOI: https://doi.org/10.15295/bmij.v11i1.2148

Yayınlanmış 2023-03-25

Anahtar Kelimeler

  • Bilinçli Farkındalık, Duygusal Zekâ, İş Tatmini, İş Performansı, İşten Ayrılma Niyeti
  • Mindfulness, Emotional Intelligence, Job Satisfaction, Job Performance, Intention to Leave

Nasıl Atıf Yapılır

AYDOĞMUŞ, C. (2023). Bilinçli farkındalık ile örgütsel çıktılar (iş tatmini, iş performansı ve işten ayrılma niyeti) ilişkisi: Duygusal zekânın aracı rolü. Business & Management Studies: An International Journal, 11(1), 31–47. https://doi.org/10.15295/bmij.v11i1.2148

Telif Hakkı (c) 2023 Ceren AYDOĞMUŞ

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Özet

Bu çalışmanın amacı, bilinçli farkındalık ile örgütsel çıktılar arasındaki ilişki üzerinde duygusal zekânın aracı rolünü incelemektir. Araştırmada çalışanların iş tatmini, iş performansı ve işten ayrılma niyetleri örgütsel çıktılar olarak ele alınmıştır. Farklı sektör ve büyüklükteki firmalarda çalışan 551 beyaz yakalı çalışandan oluşan katılımcı, bilinçli farkındalık, duygusal zekâ, iş tatmini, iş performansı ve işten ayrılma niyetlerini değerlendiren anketleri cevaplamıştır. Korelasyon analizi sonuçları, bilinçli farkındalığın duygusal zekâ, iş tatmini ve iş performansı ile olumlu yönde, işten ayrılma niyeti ile ise olumsuz yönde ilişkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca çalışanların duygusal zekâsının iş tatmini ve iş performansları ile olumlu yönde, işten ayrılma niyeti ile ise olumsuz yönde ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Aracılık etkisini ölçmek için kullanılan Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) analizi neticesinde, duygusal zekânın, bilinçli farkındalık ile örgütsel çıktılar ilişkisinde tam aracılık etkisi olduğu tespit edilmiştir. Diğer bir deyişle, çalışanların bilinçli farkındalığının örgütsel çıktılar üzerindeki dolaylı etkisi duygusal zekâları yoluyla ortaya çıkmaktadır. Araştırmada önerilen modelin teorik alt yapısını olumlu duyguların, olumlu sonuçlara sebep olduğunu ifade eden pozitif yönelim teorisi oluşturmaktadır. Bulgular yöneticilerin bilinçli farkındalığın ve duygusal zekânın çalışanlar üzerindeki olumlu etkisinin farkında olmaları gerektiğine dikkat çekmektedir. Bu bağlamda gerek yöneticilere, gerek insan kaynakları uzmanlarına, çalışanların bilinçli farkındalıklarını ve duygusal zekâlarını artırmaya yönelik eğitimleri örgüt bünyesine dahil etmeleri önerilmektedir.

PDF

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

  1. Akaike, H. (1987). Factor analysis and AIC. In Selected papers of hirotugu akaike (pp. 371-386). Springer, New York, NY.
  2. Alessandri, G., Borgogni, L., Schaufeli, W. B., Caprara, G.V., & Consiglio, C. (2014). Erratum to: From Positive Orientation to Job Performance: The Role of Work Engagement and Self-efficacy Beliefs. Journal of Happiness Studies, 16(3), 767–788. doi:10.1007/s10902-014-9533-4
  3. Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2004). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı. Sakarya Kitabevi.
  4. Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1988). Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin, 103(3), 411-423.
  5. Andrews, M., Kacmar, M., & Kacmar, C. (2014). The mediational effect of regulatory focus on the relationships between mindfulness and job satisfaction and turnover intentions. Career Development International, 19(5), 494–507. doi:10.1108/CDI-02-2014-0018
  6. Baer R. A., Smith G. T., Hopkins J., Krietemeyer J., & Toney L. (2006). Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment, 13(1), 27–45. doi:10.1177/1073191105283504
  7. Bajaj, B., Robins, R. W., & Pande, N. (2016). Mediating role of self-esteem on the relationship between mindfulness, anxiety, and depression. Personality and Individual Differences, 96, 127-131. dx.doi.org/10.1016/j.paid.2016.02.085
  8. Bao, X., Xue, S., & Kong, F. (2015). Dispositional mindfulness and perceived stress: The role of emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 78, 48-52. doi.org/10.1016/j.paid.2015.01.007
  9. Baycan, A. (1985). An analysis of several aspects of job satisfaction between different occupational groups. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
  10. Branstrom, R., Kvillemo, P., Brandberg, Y., & Moskowitz, J. T. (2010). Self-report mindfulness as a mediator of psychological well-being in a stress reduction intervention for cancer patients – A randomized study. Annals of Behavioral Medicine, 39, 151–161. doi.org/10.1007/s12160-010-9168-6
  11. Brown, K. W., Kasser, T., Ryan, R. M., Linley, P. A., & Orzech, K. (2009). When what one has is enough: Mindfulness, financial desire discrepancy, and subjective well-being. Journal of Research in Personality, 43(5), 727-736. doi.org/10.1016/j.jrp.2009.07.002
  12. Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822–848. psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.84.4.822
  13. Brown, K. W., Ryan, R. M., & Creswell, J. D. (2007). Mindfulness: Theoretical foundations and evidence for its salutary effects. Psychological inquiry, 18(4), 211-237. doi.org/10.1080/10478400701598298
  14. Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen & J. S. Long (Eds.), Testing structural equation models (ss. 136–162). Newbury Park, CA: Sage.
  15. Caprara, G. V., Fagnani, C., Alessandri, G., Steca, P., Gigantesco, A., Cavalli Sforza, L. L., & Stazi, M. A. (2009). Human Optimal Functioning: The Genetics of Positive Orientation Towards Self, Life, and the Future. Behavior Genetics, 39(3), 277–284. doi:10.1007/s10519-009-9267-y
  16. Cardador M. T., Dane E., & Pratt M. G. (2011) Linking calling orientations to organizational attachment via organizational instrumentality. Journal of Vocational Behavior, 79(2), 367–378. doi.org/10.1016/j.jvb.2011.03.009
  17. Carmody, J., & Baer, R. A. (2008). Relationships between mindfulness practice and levels of mindfulness, medical and psychological symptoms and well-being in a mindfulness-based stress reduction program. Journal of Behavioral Medicine, 31, 23–33. doi:10.1007/s10865-007-9130-7
  18. Catak, P. D. (2012). The Turkish Version of the Cognitive and Affective Mindfulness Scale-Revised. Europe’s Journal of Psychology, 8(4), 603–619. doi:10.5964/ejop.v8i4.436
  19. Chambers, R., Gullone, E., & Allen, N. B. (2009). Mindful emotion regulation: An integrative review. Clinical psychology review, 29(6), 560-572. dx.doi.org/10.1016/j.cpr.2009.06.005
  20. Dane, E. & Brummel, B. J. (2014). Examining workplace mindfulness and its relations to job performance and turnover intention. Human Relations, 67, 105–128. doi:10.1177/0018726713487753
  21. Dekeyser, M., Raes, F., Leijssen, M., Leysen, S., & Dewulf, D. (2008). Mindfulness skills and interpersonal behaviour. Personality and individual differences, 44(5), 1235-1245. doi:10.1016/j.paid.2007.11.018
  22. Deniz, M. E., Erus, S. M., & Büyükcebeci, A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ilişkisinde duygusal zekâ nın aracılık rolü. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 7(47), 17-31.
  23. Doğan, S., & Oğuzhan, Y. S. (2015). Çalışanların duygusal zekâ düzeylerinin işten ayrılma etkisi üzerine bir çalışma. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 1-12.
  24. Giluk, T. L. (2009). Mindfulness, Big Five personality, and affect: A meta-analysis. Personality and Individual Differences, 47(8), 805–811. doi:10.1016/j.paid.2009.06.026
  25. Glomb, T. M., Duffy, M. K., Bono, J. E., & Yang, T. (2011). Mindfulness at work. In Research in personnel and human resources management. Emerald Group Publishing.
  26. Goleman, D. (1995). Emotional intelligence. New York: Bantam Books.
  27. Goleman, D. (2001). Emotional intelligence issues in paradigm building. In Cherniss, C & Goleman, D., The Emotionally Intelligence Workplace, San Francisco, CA: Jossey Pass.
  28. Good, D. J., Lyddy, C. J., Glomb, T. M., Bono, J. E., Brown, K. W., Duffy, M. K., ... & Lazar, S. W. (2016). Contemplating mindfulness at work: An integrative review. Journal of management, 42(1), 114-142. doi:10.1177/0149206315617003
  29. Guleryuz, G., Guney, S., Aydın, E. M., & Asan, O. (2008). The mediating effect of job satisfaction between emotional intelligence and organisational commitment of nurses: a questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies, 45(11), 1625-1635. doi:10.1016/j.ijnurstu.2008.02.004
  30. Gürbüz, S., & Yüksel, M. (2008). Çalışma ortamında duygusal zekâ : İş performansı, iş tatminş, örgütsel vatandaşlık davranışı ve bazı demografik özelliklerle ilişkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(2), 174-190.
  31. Halbesleben, J. R., & Bowler, W. M. (2007). Emotional exhaustion and job performance: the mediating role of motivation. Journal of Applied Psychology, 92(1), 93-106. doi:10.1037/0021-9010.92.1.93
  32. Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2010). Multivariate Data Analysis. Pearson Education, Pearson, NJ.
  33. Hu, L., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1–55. doi:10.1080/10705519909540118
  34. Hülsheger, U.R., Alberts, H. J., Feinholdt, A., & Lang, J. W. (2013). Benefits of mindfulness at work: the role of mindfulness in emotion regulation, emotional exhaustion, and job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 98(2), 1-16. psycnet.apa.org/doi/10.1037/a0031313
  35. Hyland, P.K., Lee, R.A., & Mills, M.J. (2015). Mindfulness at work: A new approach to improving individual and organizational performance. Industrial and organizational Psychology, 8(4), 576-602. doi:10.1017/iop.2015.41
  36. Jyoti, J. (2013). Impact of organizational climate on job satisfaction, job commitment and intention to leave: An empirical model. Journal of Business Theory and Practice, 1(1), 66-82.
  37. Kaba, N. K. & Öztürk, H. (2021). Bireysel İş Performansı Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 8(3), 293-302.
  38. Kabat-Zinn, J. (2003). Mindfulness-based interventions in context: past, present, and future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2), 144-156. doi:10.1093/clipsy/bpg016
  39. Kafetsios, K., & Zampetakis, L. A. (2008). Emotional intelligence and job satisfaction: Testing the mediatory role of positive and negative affect at work. Personality and Individual Differences, 44(3), 712-722. doi:10.1016/j.paid.2007.10.004
  40. Keng, S. L., Smoski, M. J., & Robins, C. J. (2011). Effects of mindfulness on psychological health: A review of empirical studies. Clinical Psychology Review, 31(6), 1041-1056. doi:10.1016/j.cpr.2011.04.006
  41. King, E., & Haar, J. M. (2017). Mindfulness and job performance: A study of Australian leaders. Asia Pacific Journal of Human Resources, 55(3), 298-319. doi:10.1111/1744-7941.12143
  42. Kong, F., Wang, X., & Zhao, J. (2014). Dispositional mindfulness and life satisfaction: The role of core self-evaluations. Personality and Individual Differences, 56, 165-169. dx.doi.org/10.1016/j.paid.2013.09.002
  43. Koopmans, L., Bernaards, C., Hildebrandt, V., van Buuren, S., Van der Beek, A. J. & de Vet, H. C. (2013). Development of an individual work performance questionnaire. International Journal of Productivity and Performance Management, 62(1), 6-28. doi:10.1108/17410401311285273
  44. Little, T. D., Cunningham, W. A., Shahar, G., & Widaman, K. F. (2002). To Parcel or Not to Parcel: Exploring the Question, Weighing the Merits. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 9(2), 151–173. doi:10.1207/S15328007SEM0902_1
  45. Little, T.D., Rhemtulla, M., Gibson, K., & Schoemann, A. (2013). Why the items versus parcels controversy needn't be one? Psychological Methods, 18(3), 285-300. doi:10.1037/a0033266
  46. Mayer, J. D., Caruso, D. R., & Salovey, P. (2016). Seven principles of emotional intelligence the ability model of emotional intelligence: principles and updates. Emotion Review, 8(4), 290–300. doi:10.1177/1754073916639667
  47. Meyer, J. P., Stanley, D. J., Herscovitch L., & Topolnytsky, L. (2002). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: A meta-analysis of antecedents, correlates, and consequences. Journal of Vocational Behavior, 61(1), 20–52.
  48. Monteiro, S., & Padhy, M. (2020). Improving Work Performance: Examining the Role of Mindfulness and Perceived Control of Internal States in Work Engagement. International Journal of Behavioral Sciences, 14(1), 27-33. doi.org/10.30491/ijbs.2020.203525.1145
  49. Moon, T. W., & Hur, W. M. (2011). Emotional intelligence, emotional exhaustion, and job performance. Social Behavior and Personality: An International Journal, 39(8), 1087-1096. doi.org/10.2224/sbp.2011.39.8.1087
  50. Nikolaou, I., & Tsoousis, J. (2002). Emotional intelligence and occupational stress. The International Journal of Organizational Analysis, 10(4), 327-342.
  51. Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric Theory, (3rd ed.). McGrawHill, New York, NY.
  52. O'Boyle Jr, E. H., Humphrey, R. H., Pollack, J. M., Hawver, T. H., & Story, P. A. (2011). The relation between emotional intelligence and job performance: A meta‐analysis. Journal of Organizational Behavior, 32(5), 788-818. doi:10.1002/job.714
  53. Özyılmaz, F. Z. & Çınar, Ö. (2019). Duygusal zekâ , yaşam tatmini ve iş performansı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Hiperlink Eğitim Yayın Sanayi Ticaert ve Limited Şirketi.
  54. Pang, D. & Ruch, W. (2019). Fusing character strengths and mindfulness interventions: Benefits for job satisfaction and performance. Journal of occupational health psychology, 24(1), 150-162. psycnet.apa.org/doi/10.1037/ocp0000144
  55. Park, H. J., & Dhandra, T. K. (2017). The Effect of Trait Emotional Intelligence on the Relationship Between Dispositional Mindfulness and Self-esteem. Mindfulness, 8(5), 1206-1211. doi:10.1007/s12671-017-0693-2
  56. Patra, S. (2004). Role of emotional intelligence in educational management. Journal of American Indian Education, 30(1), 98-104.
  57. Petrides, K. V., & Furnham, A. (2006). The role of trait emotional intelligence in a gender‐specific model of organizational variables. Journal of Applied Social Psychology, 36, 552-569.
  58. Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2004). SPSS and SAS procedures for estimating indirect effects in simple mediation models. Behavior Research Methods, Instruments and Computers, 36(4), 717-731.
  59. Raza, B., Ali, M., Naseem, K., Moeed, A., Ahmed, J., & Hamid, M. (2018). Impact of trait mindfulness on job satisfaction and turnover intentions: Mediating role of work–family balance and moderating role of work–family conflict. Cogent Business & Management, 5(1), 1-20. doi:10.1080/23311975.2018.1542943
  60. Reb, J., Narayanan, J., Chaturvedi, S., & Ekkirala, S. (2017). The mediating role of emotional exhaustion in the relationship of mindfulness with turnover intentions and job performance. Mindfulness, 8(3), 707-716. doi:10.1007/s12671-016-0648-z
  61. Reb, J., Narayanan, J., & Ho, Z. W. (2015). Mindfulness at work: Antecedents and consequences of employee awareness and absent-mindedness. Mindfulness, 6(1), 111-122. doi:10.1007/s12671-013-0236-4
  62. Schutte, N. S., & Malouff, J. M. (2011). Emotional intelligence mediates the relationship between mindfulness and subjective well-being. Personality and Individual Differences, 50(7), 1116-1119. doi:10.1016/j.paid.2011.01.037
  63. Sudak, M. K., & Zehir, C. (2013). Kişilik tipleri, duygusal zekâ , iş tatmini ilişkisi üzerine yapılan bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(22), 141-165.
  64. Thorndike, E. L. (1920). Intelligence and its use. Harper’s Magazine, 140, 227-235.
  65. Tokmak, İ., Yıldız, E., & Turgut, H. (2013). Duygusal zekânın örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: İş tatmininin aracılık rolü. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 96-114.
  66. Trivellas, P., Gerogiannis, V., & Svarna, S. (2013). Exploring workplace implications of Emotional Intelligence (WLEIS) in hospitals: Job satisfaction and turnover Intentions. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 73, 701-709. doi:10.1016/j.sbspro.2013.02.108
  67. Vanderpool, C., & Way, S. A. (2013). Investigating work–family balance, job anxiety, and turnover intentions as predictors of health care and senior services customer-contact employee voluntary turnover. Cornell Hospitality Quarterly, 54(2), 149-160. doi:10.1177/1938965513478682
  68. Weinstein, N., Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2009). A multi-method examination of the effects of mindfulness on stress attribution, coping, and emotional well-being. Journal of Research in Personality, 43(3), 374–385. doi:10.1016/j.jrp.2008.12.008
  69. Weiss, D .J., Dawis, R. V., & England, G. W. (1967). Manual for the Minnesota Satisfaction Questionnaire. Minnesota Studies in Vocational Rehabilitation, 22, 120.
  70. Wong, C. S., & Law, K. S. (2002). The effects of leader and follower emotional intelligence on performance and attitude: an exploratory study. The Leadership Quarterly, 13(3), 243-274.